C h e t e L m u s I q a t a r I x I

Ekspozitsiya va reprizaga xoshiya sifatida u qolgan boshqa mavzu
materialiga qarshi qo‘yiladi.
Muqaddimada bu mavzu lirik-falsafiy mushohada bilan sadolanadi,
rivojlovda fojeaviy ta’sirchanlikkacha yuksaladi, kodada dardli
xarakterga ega bo‘ladi:
20
-misol
AOegro moderato
Bosh partiya mavzusini bayon etilishi o ‘ziga xos qo‘shiq uslublari
bilan diqqatni o ‘ziga tortadi. Klametlar va goboylar bu nafis, lirik
g ‘amgin-o‘ychan kuyni ijro etishadi:
21
-misol
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Yordamchi partiya ham qo‘shiqqa yaqin. Uni violonchellar quyuq,
yumshoq tembr bilan ijro etishadi.
Mavzu klassik simfoniyaga xos boMmagan - sol major tonalligida (si
minor tonalligiga nisbatan VI bosqich tonalligi) sadolanadi:
22
-misol
Ekspozitsiya mavzulari o ‘rtasida antagonism va ichki qarama-
qarshilik yo‘q. Ikkalasi ham qokshiqqa yaqin, lirik mavzular
to‘qnashuvda emas, balki taqqoslashda berilgan.
Rivojlov muqaddima materialida berilgan. Tez-tez keluvchi
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

aksentlar, tovush kuchining keskin almashinuvi, notinchlik bilan urib
turuvchi fon zo‘r keskinlik, shiddat, sadolanishda ulkan zo‘riqish
yaratadi. Keskinlikning eng cho‘qqisida orkestr sadolanishi
trombonlaming ijroga qo‘shilishi tufayli kuchayadi. Bu rivojlovning
birinchi davri. Ikkinchi davr o ‘ta keskin kechadi. Turli orkestr
birikmalarida muqaddimaning ayrim ohanglari kanon tarzida qayta
ishlanadi, punktir ritmli yangi ifodali lavha kiritiladi. Kulminatsiya
lahzasi D-dur va h-moll ning o‘tkir kurashi bilan boshlanadi.