Бюджетлараро муносабатлар ва унинг хусусиятлари Режа: Кириш

3. Даромадлар бюджетлар ўртасида тақсимлаш усуллари ва воситалари.

Давлат бюджети маблағлари турли даражадаги бюджетлар ўртасида қуйидаги йўллар билан қайта тақсимланади:

• Умумдавлат солиқлари ва тушумларидан маҳаллий бюджетларга ўрнатилган меъёрлар асосида ажратмалар қилиш;

• Юқори бюджетдан қуйи бюджетларга бюджет дотациялари ва бюджет субвенцияларини бериш;

• Ўзаро ҳисоб-китоблар бўйича маблағларни юқори бюджетдан қуйи бюджетга, шунингдек, қуйи бюджетдан юқори бюджетга йўналтириш;

• Бюджет ссудаларини ажратиш

3-чизма*
Давлат бюджети даромадлари ва солиқларининг

бюджет тизими бўғинлари ўртасида тақсимланиши

1. Умумдавлат даромадлари ва солиқларининг ҳаракати

2. Умумдавлат солиқларининг ўрнатилган ажратма меъёрлари асосидаги ҳаракати
3. Маҳаллий солиқларнинг ҳаракати
4. Маҳаллий йиғимларнинг ҳаракати
5. Маҳаллий бюджетларга Республика бюджетидан бюджет дотациялари
6.Маҳаллий бюджетларга республика бюджетидан бюджет субвенциялари
7. Маҳаллий бюджетларга республика бюджетидан бюджет ссудалари

Умумдавлат даромадлари ва солиқлари ҳар йили қонун билан белгиланган тартибда ўрнатилган меъёрлар асосида тегишли бюджетлар ўртасида тақсимланади. Тегишли маъмурий-ҳудудий бўлинманинг бюджети учун ўрнатиладиган мазкур меъёрлар асосан қуйидагиларни эътиборга олган ҳолда ўрнатилади:

• 
  ҳудудларнинг молиявий аҳволи ҳамда уларнинг ўз даромад базаларининг ҳолатига кўра;
  
• 
  ҳудудлардаги ижтимоий-иқтисодий, демографик ва бошқа умумдавлат вазифаларининг ва дастурларнинг мавжудлиги ва амал қилишига кўра;
  
• 
  ҳудудлар бўйича товарлар ва хизматлар нарҳларидаги фарқларнинг мавжудлигига кўра;
  
• 
  ҳар бир ҳудуд бўйича аҳоли сони, таркиби ва зичлиги бўйича;
  
• 
  тегишли ҳудудда жойлашган бюджет ташкилотлари ва бюджет маблағларини ўз тасарруфига олувчиларнинг бюджет маблағларига бўлган талабига кўра.
  

Бугунги кунда умумдавлат солиқларидан қўшилган қиймат солиғи, акциз солиғи, юридик шахслардан даромад (фойда) солиғи, жисмоний шахслардан даромад солиғи кабилар бўйича маҳаллий бюджетларга ажратмалар меъёрлари белгиланади. Булардан ташқари, ягона солиқ, шунингдек, кичик корхоналардан олинадиган ягона солиқ, ягона ер солиғи, ер ости бойликларидан фойдаланганлик учун солиқлар ҳам қонун билан белгиланган тартибда ва меъёрларда Республика бюджети ваа маҳаллий бюджетлар ўртасида тақсимланади.
Ўзбекистон Республикасининг “Бюджет тизими тўғрисида”ги Қонунининг 5-моддасида бюджет тизимининг асосий тамойиллари белгиланган бўлиб, унга мувофиқ, бюджетларни шакллантиришда турли даражадаги бюджетларнинг ўзаро боғлиқлиги ҳамда бюджетнинг баланслилиги таъминланиши керак. Мазкур тамойилларнинг бажарилиши доирасида Республика бюджетидан бюджет субвенциялари ва дотациялари Қорақалпоғистон Республикаси, вилоятлар ва Тошкент шаҳар бюджетларига тасдиқланган давлат бюджети доирасида ажратилади. Ўз навбатида, бу бюджетлардан бюджет субвенциялари ва дотациялари улар бўйсунувидаги туманлар ва шаҳарлар бюджетларига тегишли қабул қилинган бюджетлар доирасида ажратилади.
Қорақалпоғистон Республикаси бюджетида ва маҳаллий бюджетларда даромадлар ва харажатлар ўртасида пайдо бўладиган вақтинчалик кассавий узилишлар айланма касса маблағи меъёри ҳисобига, юқори бюджетлардан бериладиган бюджет ссудалари, фойдаланилмаган бюджет маблағлари қолдиқлари ҳисобига қопланади.