Byudjet tashkilotlarida byudjet hisobi

Buxgalteriya balansining xususiyati bo’lib, uning aktiv qismi 
bo’yicha umumiy summasi passiv qismi bo’yicha umumiy 
summasiga teng kelishidir. 
2.2. Xo’jalik mablag’lari va ularning kelib chiqish manbalarini tasnifi 
Xo’jalik jarayonlari ma’lum mablag’lar zahirasini talab etadi. Shuning uchun ham, 
ishlab chiqarish korxonalari imoratlar, mashinalar, uskunalar, materiallar, pul mablag’lari, 
nomoddiy aktivlar va shu kabi boshqa mablag’larga ega bo’ladi. Korxona mablag’larining 
manbaalari - davlat fondidan, aktsiyalarini chiqarish va sotish, muassislarning badallaridan, 
banklarning kreditlari hisobidan, boshqa korxonalar va tashkilotlardan olingan qarzlar 
hisobidan, foydadan va boshqalardan tashkil etiladi. Xo’jalik faoliyatini to’g’ri boshqarishda 
korxonaning qanday mablag’larga egaligi, ularning joylashuvi hamda bu mablag’lar 
manbaalari, maqsadlarini bilish kerak. 
Shunga qarab korxonaning barcha mablag’lari ikki qismga guruhlanadi: birinchidan, 
ularning turlari va joylashganligiga qarab, ikkinchidan, tashkil topish manbai va qanday 
maqsadlarga yo’naltirilganligiga qarab. 

---

24 
Mablag’larni turlari va joylanishi bo’yicha guruhlash korxona xo’jalik faoliyatining 
xususiyatlariga bog’liq bo’ladi. Sanoat korxonalariga birinchi nabatda ishlab chiqarish 
faoliyatini amalga oshirish uchun mablag’lar bo’lishi kerak. Undan tashqari u muomala 
jarayonining ikki - ta’minot va realizatsiya bosqichida ishlatiladigan mablag’larga ega bo’lishi 
kerak. Odatda korxonalar o’z xodimlarining ehtiyojlariga xizmat qiladigan noishlab chiqarish 
sohasidagi mablag’larga ham ega bo’ladi. Shunday qilib, korxona mablag’lari o’zlarining 
turlari va joylashishi bo’yicha quyidagi guruhlarga bo’linadi: ishlab chiqarish vositalari; 
muomala soha (sfera)sidagi mablag’lar; noishlab chiqarish sohasidagi mablag’lar. 
Ishlab chiqarish vositalari mehnat vositalari va mehnat buyumlaridan iborat.