Byudjet tashkilotlarida byudjet hisobi

Tulov talabnomasi
- xisob-kitob xujjati bulib, mol etkazib beruvchining (eksporter) 
yoki boshka tulov oluvchining bank orkali anik bir summani tulovchidan olish xakidagi talabi 
aks ettiriladi. Mol etkazib beruvchi xaridorga bank orkali tulov talabnomasini yuboradi. Mol 
etkazib beruvchiga xizmat kursatuvchi bank tulov talabnomasini xaridor korxonaga xizmat 
kiluvchi bankka yuboradi va tulov uchun takdim etiladi. Tulov xisob-kitob koidalariga asosan 
amalga oshiriladi. 

---

275 
GLOSSARIY 
6-mavzu: Buxgalteriya hisobi registrlari va shakllari 
 Buxgalteriya daftarlari
 - 
sintetik va analitik xisobni xujjatlarga asosan kayd kilish. 
Kitob varakalariga nazoratni olib borish maksadida oldindan tartib rakamlari yozib 
kuyiladi. Buxgalteriya daftarlari buxgalteriya xisobining eskirgan shakli memorial-orderda 
keng kullanilsada, boshka shakllarda xam kullanilishi mumkin. Masalan, jurnal-order xisob 
shaklida asosiy vositalar buyicha buyum varakasi (inventar kartochka) kullanilmasa, asosiy 
vositalar xisobidan foydalanish mumkin. 
Kul mexnatida olib boriladigan buxgalteriya xisobida bosh daftardan foydalaniladi, 
xamma buxgalteriya xisobi shakllarida xam kassa daftari ishlatiladi. 
Buxgalteriya arxivi
 - 
oldingi davrlarga tegishli xujjatlar va xisob registrlaridir. Buxgalteriya 
arxivi, buxgalteriya xisobi shakli va kursatmalarga mos ravishda tashkil etiladi. 
Buxgalteriya arxivining mavjudligi xar tomonlama foydalidir. Utgan davrdagi 
buxgalteriya xisobi xujjatlari biror bir maksad uchun kerak bulib kolishi mumkin va undan 
foydalanish imkoniyati buxgalteriya arxivi tomonidan yaratiladi. 
Vedomost
- 
birlamchi xujjat yoki xisob registri. Vedomost yigma xujjat bulishi xam 
mumkin. Vedomostdan buxgalteriya xisobining xamma shakllarida xam foydalaniladi. 
Xujalik jarayoni sodir bulgan vaktda tuzilgan vedomost birlamchi xujjat xisoblanadi. 
Yigma vedomost esa, bir nechta birlamchi xujjatlar asosida tuziladi. Unda birlamchi 
xujjatlarning ma’lumotlari yigiladi va xisob registrlarida keyingi yozuvlarni amalga oshirishni 
engillashtiradi. Yigma vedomostlarni xisoblash mashinalari yordamida tuzish samaralidir. 
Buxgalteriya xisobida jamgarma vedomostlari, tulov kaydnomasi, xisob-tulov vedomostlari, 
solishtirma vedomostlardan foydalaniladi.
Kassa kitobi
- 
korxona kassiri kassa jarayonlari xisobini yurgizishiga muljallangan 
xisob registrlari. Ushbu kitob varakalari tartib rakamlariga ega bulishi lozim. Undagi yozuvlar 
kassa jarayonlarini mexnat xakidagi Nizomga asosan xar bir kirim va chikim xujjatlari 
buyicha olib boriladi. Kun oxirida kassir kirim va chikim summalarini, keyingi kungi pul 
koldigini aniklaydi va yozuvda aks ettiradi. Kitobdagi yozuvlar ikki nusxada olib boriladi. 
Ikkinchi nusxasi xar kuni yoki boshka belgilangan muddatlarda kassa xisoboti sifatida 
buxgalteriyaga topshiriladi. Buxgalter kitobdagi yozuvlarning xakkoniyligi va tugriligini 
tekshirib xujjatni kabul kilinganligini tasdiklaydi va imzo chekadi. Bosh buxgalter kassa 
kitobining tugri yurgizilayotganligini muntazam ravishda nazorat kilib borishi lozim.