Byudjet tashkilotlari xarajatlarini smeta asosida rejalashtirishtirishning o‘ziga xos xususiyatlari

 
Byudjet tashkiloti va byudjet mablag’lari oluvchilarning O’zbekiston 
Respublikasi Davlat byudjeti hisobidan xarajatlari byudjetdan ajratiladigan mablag’lar 
doirasida va ularning xarajatlar smetalarida ko’rsatilgan maqsadlarda amalga 
oshiriladi. 
Byudjet tashkilotlari va byudjet mablag’lari oluvchilarning xarajatlari byudjet 
to’g’risidagi qonun hujjatlarida nazarda tutilgan hollarda vaqtinchalik xarajatlar 
smetasi asosida amalga oshiriladi. 
Xarajatlar smetalarini, daromadlar va xarajatlar smetalarini tuzishda mehnatga 
haq to’lash miqdorlari va shartlari, tovarlar (ishlar, xizmatlar) uchun narx va tariflar 
barcha tashkilotlar (mavsumiy yoki moliya yili mobaynida yangidan tuzilayotgan 
tashkilotlardan tashqari) bo’yicha - mazkur smetalar tuzilayotgan moliya yilining 1 
yanvarida amalda bo’lgan shartlarda; mavsumiy yoki moliya yili mobaynida yangidan 
tuzilayotgan tashkilotlar bo’yicha - mazkur tashkilot faoliyat ko’rsatishi boshlangan 
oyning birinchi sanasi holatiga ko’ra hisobga olinadi. 
Byudjet tizimi byudjetlari ijrosi jarayonida yuzaga keladigan barcha qo’shimcha 
xarajatlarga byudjet tashkilotlari va byudjet mablag’lari oluvchilarning xarajatlar 
smetalariga byudjet to’g’risidagi qonun hujjatlarida va mazkur Nizomda belgilangan 
tartibda tegishli o’zgartirishlar kiritiladi. 
4
O’zbekiston Respublikasi Byudjet Kodeksi.T.: “Norma”,MJCh.2014 y- 96 b. 104-modda.
 
5
O’zbekiston Respublikasi moliya vazirining 2014 yil 14 noyabrdagi 74-son buyrug’i bilan tasdiqlangan “Byudjet 
tashkilotlari va byudjet mablag’lari oluvchilarning xarajatlar smetasi va shtat jadvallarini tuzish, tasdiqlash va ro’yxatdan 
o’tkazish tartibi to’g’risidagi NIZOM”. 
"Science and Education" Scientific Journal / Impact Factor 3.567 (SJIF) November 2022 / Volume 3 Issue 11
www.openscience.uz / ISSN 2181-0842
1163

---

Byudjet tashkilotlari va byudjet mablag’lari oluvchilarning xarajatlar smetasi, 
daromadlar va xarajatlar smetasi, vaqtinchalik xarajatlar smetalari, byudjet 
mablag’larini taqsimlovchilarning jamlanma xarajatlar smetasi ming so’mda tuziladi. 
Byudjet 
tashkilotlarining 
shtat jadvallari va byudjet mablag’larini 
taqsimlovchilarining jamlanma shtat jadvallari so’mda tuziladi. 
Xarajatlar smetasi byudjet tashkilotlari va byudjet mablag’lari oluvchilari 
tomonidan belgilangan shaklda tuziladi. 
Moliya organlari va byudjet mablag’larini taqsimlovchilar byudjet tashkilotlari 
hamda byudjet mablag’lari oluvchilarning xarajatlar smetalariga doir hisob-kitoblarni 
talab qilishga haqlidir. 
Smetalar O’zbekiston respublikasi davlat byudjeti daromadlari va xarajatlarining 
amaldagi tasnifnomasiga muvofiq xarajatlarning to’liq yoyilmasi ilova qilingan holda 
xarajatlarning to’rt guruhi bo’yicha tuziladi va hisobot berish maqsadida foydalaniladi. 
 
3-rasm. Budjetdan mablag’ oluvchi tashkilotlar smetalaridagi xarajatlarning tarkibi 
6
Budjetdan mablag’ oluvchi tashkilotlarining tasdiqlangan xarajatlar smetasi va 
shtatlar jadvalini, shuningdek amaldagi smeta va shtatlar jadvaliga kiritiladigan moliya 
organlarida ro’yxatdan o’tkazilgandan so’ng amalga kiritiladi. 
Byudjet tashkilotlarining tasdiqlangan xarajatlar smetasi va shtatlar jadvalini, 
shuningdek amaldagi smeta va shtatlar jadvaliga kiritiladigan o’zgartirishlar albatta 
Moliya vazirligining G’aznachiligi va uning hududiy bo’linmalari bilan kelishiladi. 
Xarajatlarning I va II guruhlariga kiritilgan byudjet tashkilotlari xarajatlari 
birinchi navbatda moliyalashtiriladi (to’lanadi). Bunda II xarajatlarning guruhiga 
tegishli mablag’ o’tkazmasdan I guruh xarajatlarini amalga oshirish taqiqlanadi. 
Yagona g’azna hisob raqamida, shuningdek hududiy g’aznachilik hisob raqamida 
birinchi va ikkinchi guruhlar bo’yicha to’lanmagan xarajatlar summasidan ortiq 
6
O’zbekiston Respublikasi moliya vazirining 2014 yil 14 noyabrdagi 74-son buyrug’i bilan tasdiqlangan “Byudjet 
tashkilotlari va byudjet mablag’lari oluvchilarning xarajatlar smetasi va shtat jadvallarini tuzish, tasdiqlash va 
ro’yxatdan o’tkazish tartibi to’g’risidagi NIZOM asosida tayyorlandi. 
"Science and Education" Scientific Journal / Impact Factor 3.567 (SJIF) November 2022 / Volume 3 Issue 11
www.openscience.uz / ISSN 2181-0842
1164

---

mablag’lar mavjud bo’lganda ortiqcha summa miqdorida uchinchi va to’rtinchi 
guruhlar bo’yicha xarajat qilishga ruxsat etiladi. 
Kapital qo’yilmalarga ajratmalar (III guruh xarajatlari) joriy byudjet yili uchun 
tasdiqlangan Respublika investitsiya dasturiga muvofiq qurilishlarning aniq 
ro’yxatlariga muvofiq ajratiladi. 
G’aznachilik tomonidan xizmat ko’rsatiladigan buyurtmachilar ob’ektlari 
qurilishiga davlat byudjetida nazarda tutilgan xarajatlar G’aznachilik va uning hududiy 
bo’linmalari tomonidan O’zbekiston Respublikasining joriy yilga tasdiqlangan 
Investitsiya 
dasturiga 
hamda qurilishlarning aniq ro’yxatiga muvofiq, 
buyurtmachilarning Moliya vazirligining G’aznachiligida va uning hududiy 
bo’linmalarida ro’yxatdan o’tkazilgan shartnomalarga asosan to’lanadi. 
Xarajatlarning I va II guruhlarini respublika va mahalliy byudjetlardan 
xarajatlarini moliyalashtirish (to’lash) smetalarga va byudjet xarajatlari ro’yxatlariga, 
ularga kiritilgan o’zgartirishlarni hisobga olgan holda, shuningdek oldingi hisobot 
davri uchun belgilangan baholash ko’rsatkichlarining bajarilishiga muvofiq har oyda 
amalga oshiriladi. 
Kapital qo’yilmalarni va boshqa xarajatlarni moliyalashtirish (to’lash) byudjetga 
mablag’lar tushishiga qarab har oyda amalga oshiriladi. 
G’azna ijrosiga o’tmagan byudjet tashkilotlari xarajatlarini: 
-
respublika byudjetidan mablag’ bilan ta’minlash (to’lash) - O’zbekiston 
Respublikasi Moliya vazirligida belgilangan shakldagi maqsadli sertifikat (unda
byudjet tasnifnomasi paragraflari va xarajatlar guruhlarini ko’rsatgan holda) va 
xarajatlarning har bir guruhi bo’yicha bir satrda mablag’ o’tkazish uchun to’lov 
qog’ozi bilan rasmiylashtiriladi; 
-
mahalliy byudjetlardan mablag’ bilan ta’minlash (to’lash) - tegishli moliya 
organlarida belgilangan shakldagi tayinlash sertifikati va xarajatlarning har bir guruhi 
bo’yicha bir satrda mablag’ o’tkazish uchun to’lov qog’ozi bilan rasmiylashtiriladi. 
G’azna ijrosiga o’tgan byudjet mablag’i oluvchilar bo’yicha xarajatlarni to’lash: 
-
respublika byudjetidan - O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligining 
G’aznachiligi va uning tegishli hududiy bo’linmalari tomonidan ro’yxatdan 
o’tkazilgan shartnomalar yoki byudjet mablag’larini yuridik va jismoniy shaxslarning 
hisob raqamlariga o’tkazish majburiyatini yuklaydigan boshqa hujjatlar asosida 
amalga oshiriladi; 
-
Qoraqalpog’iston Respublikasi va mahalliy byudjetlardan - Moliya vazirligi
G’aznachiligining tegishli hududiy bo’linmalari tomonidan ro’yxatdan 
o’tkazilgan shartnomalar yoki byudjet mablag’larini yuridik va jismoniy shaxslarning 
hisob raqamlariga o’tkazish majburiyatini yuklaydiganboshqa hujjatlar asosida amalga 
oshiriladi.
 
"Science and Education" Scientific Journal / Impact Factor 3.567 (SJIF) November 2022 / Volume 3 Issue 11
www.openscience.uz / ISSN 2181-0842
1165

---

Byudjet tashkilotlarining xarajatlarini moliyalashtirishda (to’lashda) yangi 
byudjet yilida mablag’ ajratish rejasi byudjet tashkilotlarining hisobot yilidan keyingi 
yilning 1 yanvaridagi holatiga ko’ra tovar-moddiy boyliklarning normativdan ortiq 
qoldig’i summasiga kamaytiriladi. 
O’tgan yillar debitorlik qarzlarining qaytarilgan summasi, asosiy vositalarni va 
boshqa tovar-moddiy boyliklarni sotishdan tushgan summa (byudjet tashkilotlarining 
byudjetdan tashqari mablag’lari hisobiga sotib olinganlari bundan mustasno) tegishli 
byudjetlar daromadiga o’tkaziladi. 
Byudjet mablag’lari byudjet tashkilotlari tomonidan mustaqil ravishda, byudjet 
ijrosi jarayonida belgilangan tartibda ularga kiritilgan o’zgartirishlarni hisobga olgan 
holda tasdiqlangan xarajatlar smetasi doirasida sarflanadi. Bunda xarajatlarning I va II 
guruhlarini moliyalashtirish (to’lash) birinchi navbatda amalga oshiriladi. 
Xarajatlarning III guruhi byudjet tashkilotlari tomonidan Respublika investitsiya 
dasturida joriy moliya yili uchun belgilangan limitlar doirasida moliyalashtiriladi 
(to’lanadi). 
"Boshqa xarajatlar" IV guruhi bo’yicha mablag’lar belgilangan limitlar doirasida 
quyidagi navbatga rioya qilgan holda sarflanadi: 
• ovqatlantirish; 
• dori-darmonlar; 
• kommunal xizmatlar; 
• boshqaxarajatlar. 
Xarajatlarning u yoki bu guruhida paydo bo’lgan kreditorlik qarzlar joriy moliya 
yiliga belgilangan limitlar doirasida ularning paydo bo’lishi navbatiga ko’ra har qaysi 
guruh bo’yicha to’lanadi. 
Hisobot choragining oxirgi ish kuni oxirida byudjet tashkilotlarining hisob 
raqamlarida qolgan tejab qolingan byudjet mablag’lari (kapital qo’yilmalarni mablag’ 
bilan ta’minlash uchun nazarda tutilgan mablag’lar bundan mustasno) olib 
qo’yilmaydi, Byudjet tashkilotini rivojlantirish jamg’armasiga o’tkaziladi. 
G’azna ijrosiga o’tgan byudjet tashkilotlari bo’yicha hisobot choragining oxirgi 
ish kuni oxirida byudjet tashkilotlarining Moliya vazirligi G’aznachiligida va uning 
hududiy bo’linmalarida ochilgan hisob raqamlarida qolgan tejab qolingan mablag’lar 
(kapital qo’yilmalar bo’yicha xarajatlarni to’lash uchun nazarda tutilgan mablag’lar 
bundan mustasno) olib qo’yilmaydi, Byudjet tashkilotini rivojlantirish jamg’armasiga 
o’tkaziladi. 
Byudjet mablag’lari hisobot choragida tejab qolinsa, tashkilotlarni kelgusi 
choraqda mablag’ bilan ta’minlash hajmi kamaytirilmaydi. 
Byudjet tashkilotlari va byudjet mablag’lari oluvchilarga tegishli moliya yili 
uchun byudjetdan ajratiladigan mablag’lar hajmini etkazish tegishli moliya organlari 
"Science and Education" Scientific Journal / Impact Factor 3.567 (SJIF) November 2022 / Volume 3 Issue 11
www.openscience.uz / ISSN 2181-0842
1166

---

yoki byudjet mablag’larini taqsimlovchilari tomonidan byudjet to’g’risidagi qonun 
hujjatlarida belgilangan muddatlarda amalga oshiriladi. 
Byudjet mablag’larini taqsimlovchilarga tegishli moliya yili uchun byudjetdan 
ajratiladigan mablag’lar hajmini etkazish O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi 
tomonidan byudjet to’g’risidagi qonun hujjatlarida belgilangan muddatlarda amalga 
oshiriladi. 
Xarajatlar smetasini tuzish bo’yicha ishlarni tashkil etish davomida O’zbekiston 
Respublikasi va Qoraqalpog’iston Respublikasi vazirliklari, davlat qo’mitalari va 
idoralari, tegishli hokimiyatlarning boshqarma va bo’limlari o’zlariga bo’ysunuvchi 
tashkilotlarga byudjet to’g’risidagi qonun hujjatlari va moliya organining mazkur 
masala bo’yicha ko’rsatmalaridan kelib chiqib, kelgusi yil uchun smetalarni tuzish 
tartibi va muddatlari to’g’risida ko’rsatmalar beradi. 
Buning uchun O’zbekiston Respublikasi va Qoraqalpog’iston Respublikasi 
vazirliklari, davlat qo’mitalari va idoralari, tegishli hokimiyatlarning boshqarma va 
bo’limlari bo’ysunuvidagi byudjet tashkilotlari va byudjet mablag’lari oluvchilarning 
rahbarlari hamda tegishli xodimlarining kengashini chaqiradilar va xarajatlar smetasini 
tuzish tartibi va muddatlari to’g’risida yo’l-yo’riqlar ko’rsatadilar, ularga 
tashkilotlarning xarajatlar smetasini tuzish tartibi masalalari bo’yicha qonun hujjatlari 
talablarini tushuntiradilar, byudjet mablag’lari bo’yicha xarajatlar smetasi hisob-
kitoblarini qonun hujjatlariga muvofiq kelishi majburiyligi, xarajat qilishda smeta-shtat 
intizomiga va tejamkorlik rejimiga rioya qilish haqida ko’rsatmalar beradilar, 
shuningdek xarajatlar smetasini tuzish hamda blankalarni to’ldirish texnikasi 
masalalari bo’yicha yo’l-yo’riqlar ko’rsatadilar.