“byudjet hisobi va g’aznachilik”fakulteti “elektron tijorat va raqamli iqtisodiyot” kafedrasi

6-mavzu. Elektron hukumatni tariflashda asosiy yondoshuvlar
Dunyodagi 
koʻplab
 
mamlakat 
hukumatlari 
tomonidan 
axborot-
kommunikatsiya  texnlogiyalaridan  intensiv  foydalanishi.  Inglizcha  electronic 
government 
soʻzlari
  hukumatga  faoliyat  sub’ektlari  emas,  davlat  hukumati 
organlarining  faoliyati  shakl  va  usullariga  taalluqli.   “Elektron  hukumat”  va 
“Elektron  davlat”  tushunchalarini 
qoʻllanishi.
  Elektron  davlat  tushunchasini 
kiritilishi.  Jahon  banki  va  YuNESKO  tomonidan  berilgan  ta’rif.  AQSh 
qonunchiligida  elektron  hukumat  talqini.  Evropa  Hamkorligi  komissiyasi  talqini. 
Ichki va tashqi axborot-kommunikatsiya tarmoqlari. 
Elektron  hukumat  fuqarolarga,  korxonalarga,  davlat  hokimiyatining  boshqa 
tarmoqlariga  va  mansabdor  shaxslarga  axborot  va 
oʻrnatilgan
  davlat  xizmatlarini 
taqdim etish usuli 
boʻlib,
 bunda davlat va ariza beruvchining 
oʻzaro
 munosabatlari 
minimallashtiriladi va axborot texnologiyalaridan maksimal darajada foydalaniladi.
Jahon  amaliyotida  davlat  hokimiyati  va  boshqaruvi  organlarining  axborot-
kommunikatsiya  texnologiyalari  imkoniyatlaridan  kelib  chiqqan  holda 
faoliyatining  maqsadli  holatini  belgilash  uchun  nafaqat  davlat  hokimiyati  va 
boshqaruvi  organlari,  balki  nafaqat  ijro  etuvchi  hokimiyatlarga  murojaat 
qilinadigan  “Elektron  davlat”  tushunchasi 
qoʻllaniladi.
  Shunday  qilib,  “Elektron 
hukumat” tushunchasi “Elektron hukumat” degan ma’noni anglatadi va davlatning 
ijro  etuvchi,  qonun  chiqaruvchi  va  sud  tarmoqlarida  axborot  kommunikatsion 
texnologiyalardan foydalanishni tavsiflaydi.
Elektron  hukumatning  funktsiyalari  umuman  davlatning  funktsiyalari  va 
axborot  kommunikatsion  texnologiyalarita’siri  ostida  mavjud  boshqaruv  usulini 
oʻzgartirganda
  olinadigan  shakl  asosida  aniqlanishi  mumkin.  Bu  vazifalarning 
barchasi,  qaysidir  ma’noda,  zamonaviy  davlatning  asosiy  vazifasi 
boʻlib,
  aholini 
jamoat  tovarlari  bilan  ta’minlash,  ijtimoiy  va  iqtisodiy  rivojlanishni 
rag’batlantirish,  shuningdek,  ijtimoiy  adolat  tamoyillariga  asoslangan  tovarlarni 

---

227
taqsimlashda  tenglik  shartlarini  ta’minlashdan  iborat.  Elektron  hukumat 
infratuzilmasi  an’anaviy  hukumat  singari  dolzarb  siyosiy,  ijtimoiy  va  iqtisodiy 
muammolarni  hal  qilishga,  birinchi  navbatda  fuqarolarning  davlatga  va  uning 
siyosatiga 
boʻlgan
  ishonchini  mustahkamlashga,  mamlakatning  xalqaro 
maydondagi  raqobatbardoshligini  oshirishga,  davlat  sektori  ishining  sifatini 
yaxshilashga  va  innovatsiyalarni  ilgari  surishga  qaratilgan.  Bundan  tashqari, 
elektron  hukumat  davlat  organlari  faoliyati  ustidan  fuqarolik  nazoratini  zarur 
darajada ushlab turish orqali korruptsiyaning oldini olishga yordam beradi.
Ma’muriy  islohotlarning  maqsadlaridan  biri  ma’muriy 
toʻsiqlarni
  engib 
oʻtish
 uchun biznes xarajatlarini kamaytirishdir.
“Boshqaruv”  kontseptsiyasining  tamoyillari  va  “Samarali  boshqaruv” 
usullari  endigina  amalga  oshirila  boshlandi  va  ba’zi  dasturiy  hujjatlarda  ulardan 
foydalanishning  dastlabki  belgilari  mavjud,  masalan, 
soʻnggi
  yillarda  davlat-
xususiy sektor tizimidan foydalanish va davlat boshqaruvi samaradorligini oshirish 
uchun uchinchi sektor bilan 
oʻzaro
 hamkorlik qilish mavzusi paydo 
boʻldi.