тиш деганда машинанинг урнатилган вакт мобайнида узининг ишлаш
кобилиятини саклаб колиши тушунилади.
Умрбокийлик - машинанинг таъмирлаш муддатлари оралигида
узининг ишлаш ва иш кобилиятини саклаб колишидир. Ишга
кобилиятли машина деганда, белгиланган
функцияни бажариш даво-
мида техник талабларга жавоб бериши тушунилади.
Масалан: тикув машиналарида уларнинг сифатли бахя хосил кили-
ши, технологик жараённинг тугри бажарилиши, моки иплари узил-
маслиги ва хоказо.
Инкорлар содир булиши эса машинани конструктив ишлаб
чикариш ва эксплуатацион камчиликларга олиб келади.
М исол тарикасида ишчи органларнинг узаро иш идаги хамкор-
лиги
бузилиши, игна утмаслиги ски эгрилиги, рейка тиш лари ейи-
лиш ини келтириш мумкин. М аш инанинг баркарор иш лаш ини таъ-
минлаш учун техник талаблар ва курсатмаларга эътибор каратиш
хамда уз
вактида мойлаш, жорий таъмирлаш ларни бажариб бориш
лозим.
М ашинанинг ишга кобилиятлилиги деганда унинг меъёрий-тсх-
ник хужжатлар, техник шартлар ва стандартлар буйича куйилган та-
лаблардаги параметрларни саклаб колган холда топширилган функ
цияни тулик бажариши тушунилади. Бу курсаткичларга мисол килиб
машинанинг куввати
бош валнинг айланиш частотаси, унумдорлиги,
сифат ва бошка к^фсаткичларини келтириш мумкин.
М ашинанинг носозлиги деганда унинг техник хужжатлардаги та-
лабларнинг бирортасига хам мос келмайдиган холати тушунилади.
Бирок хамма носозликлар хам ишга кобилиятлиликнинг йуколишига
олиб келмайди. М асалан, машинанинг буялган кисмидаги буёк зарар-
ланса, машина носоз деб х^собланади, лекин ишга кобилиятлилигини
йукотмайди. Агар носозлик машина иш кобилияти бузилишини кел-
тириб чикарса, унда бу инкор содир булганлигини билдиради. Инкор
деганда механизмнинг иш кобилиятини тулик ёки
кисман йукотган
пайтидаги холати тушунилади.
М ашинанинг техник шартларида курсатилган охирги холатга кел-
гунга кадар бажарган иши унинг ресурси деб аталади. Машинанинг
таъмирлашга яроклилиги - унинг техник хизмсат курсатиш ва таь-
18
мирлаш йули билан ишламай колиши хдмда нуксонларини олдини
олиш, аниклаш ва бартараф тгишга мослашганлигидан иборат булган
хусусиятидир.
Пухталикнинг курсатиб утилган
хар бир таркиби машинанинг
сифатига узгача таъсир килади. Шубхасиз, машиналарнинг пухта-
лигини ошириш ишлатиладиган машиналар сонини оширишга олиб
келади.
М ашинанинг сакданувчанлиги - унинг уз иш курсаткичларини
сакдаши ва сакланиш муддати давомида
хамда бу муддат тугагандан
сунг хам техник шартларда курсатилган кийматларда сакланиб туриш
хусусиятидир.
Тикув машиналарининг пухталиги кисман жорий инкорлар билан,
шунингдек, деталлар ейилиши натижасида юзага келадиган тулик ин
корлар билан аникданади. Машиналарга техник хизмат курсатишнинг
элементларидан бири жорий инкорларни бартараф этиш хдсобланади.
Тулик, инкорлар машина иш кобилиятини йуколишига олиб келади ва
капитал таъмир утказиш заруриятини келтириб чикаради. Тасодифий
инкорлар, айникса, янги машина ва автоматларда камдан-кам учрай-
ди. Фойдаланишга киритилган янги жих,озларнинг биринчи инкори
уларнинг конструксиялари сифати ва тайёрланиш технологиясини
тавсифлайди.
Машина ишининг асосий пухталик курсаткичларидан бири техник
фойдаланиш коэффициенти уисобланади.
Техник фойдаланиш коэф-
фициенти К . куйидаги тенгликдан аникданади:
Do'stlaringiz bilan baham: