Buyrak Siydik yo’li Siydik organlarining rivojlanishi

Tanosil organlarining rivojlanishi

Sakkiz haftalik embrion umurtqa pog’onasining yonida indifferent (jinsiy tafovut etilmagan) hujayralar paydo bo’ladi. Buning pastrog’ida birlamchi buyrakka - mesonephros ga (“Buyrakning rivojlanishi” ga qaralsin) tegishli naychalar – ductus mesonephricus joylashadi. Birlamchi buyrakning tashqi tomonida ikkinchi bir naycha paramezonefral – ductus paramesonephricus (Myuller) naychasi paydo bo’ladi. Birlamchi buyrak naychasining va paramezonfral naychasining pastki uchlari siydik tanosil bo’shlig’iga – sinus urogenitalis ga ochiladi. Agarda birlamchi jinsiy hujayralar saqlovchi jinsiy tizimchalar birlamchi buyrak naychalari bilan biriksa, unda erkaklar jinsiy bezi moyaklar rivojlanadi. Shu tariqa paramezonefral naychaga ehtiyoj qolmaydi va u qayta taraqqiyotga yuz tutadi. U naychalarning qoldiqlari sifatida siydik – tanosil bo’shlig’iga ochilgan qismi saqlanib, “erkaklar bachadoni” ga (prostate bezining ichida siydik chiqarish kanalida) aylanadi. Vaholanki jinsiy tizimchalar moyakning burilma naychalarini hosil qilsalar, urug’ chiqaruv yo’llari esa birlamchi buyrakning naychalari hisobiga rivojlanadi.

Qiz bola jinsiy organlarining takomilida jinsiy tizimchalar birlamchi buyrak naychalari bilan bog’lanmaydi va natijada mayday bo’laklarga bo’linib, dumaloq bilamchi folikulalarni hosil qiladi. Bu bo’lg’usi tuxumdondir. Qiz bola takomilida birlamchi buyrak naychalari keraksiz bo’lib, ular qayta taraqqiyotga uchraydi. Aksincha, paramezonefral naychalar tez kattalashib, uning yuqori qismida bachadon naylari rivojlanadi. Qolgan qismlari o’zaro qo’shilib, o’rtadagi devor yo’qoladi va ushbu umumiy bo’shliqdan bachadon hamda qin rivojlanadi.
Tashqi tanosil organlari quidagicha rivojlanadi: embrionning sakkizinchi haftasida tananing pastki qismida kloakada ochiladigan teshik – sinus urogenitalis vujudga keladi. Keyinchalik ana shu teshik tepasida tanosil do’mbog’i va ikki yonboshida teri burmasi hosil bo’ladi. Yuqorida ko’rsatilganidek, ichki tanosil organlari o’g’il bola tomoniga moyil o’sayotgan bo’lsa, tanosil do’mbog’idan olat va siydik chiqarish kanali o’sadi. Aksincha, qiz bola o’sayotgan bo’lsa, tanosil do’mbog’i sekin o’sib klitor paydo bo’ladi. Teri burmalari esa o’g’il bolalardagi singari o’sib, chetlari o’zaro qo’shilmaydi. Natijada kichik va katta uyatli lablar vujudga keladi.
Qorin bo’shlig’ida paydo bo’lgan moyak bir vaqtda rivojlanadi hamda asta-sekin pastga tusha boshlaydi. Moyak bola tug’ilishiga chamasi bir oy qolganda yoki tug’ilgandan so’ng chov kanali orqali yorg’oqqa tushadi. Moyak 13-14 yoshgacha asta-sekin rivojlanadi, so’ngra o’sish juda tezlashadi. Jinsiy belgilar bolalarning (5-8) yoshlik davrida sekin rivojlanib, balog’at yoshida tez avj oladi.