Buxoro tibbiyot kolleji

Elektr zaryadining SI dagi birligi. 
Elektr zaryadining SI dagi birligi hosilaviy kattalik bo`lib, 1A tok oqayotgan o`tkazgichning ko`ndalang kesim yuzasidan 1 s da oqib o`tgan zaryadlar miqdoriga tengdir. Bu zaryad miqdoriga 1 kulon (Kl) deyiladi.
Kulon qonuni: Harakatsiz nuqtaviy zaryadlar orasidagi o`zaro ta’sir kuchi 1785 yilda frantsuz fizigi SH.Kulon tomonidan aniqlangan. U ham o`z tajribasini G.Kavendesh gravitatsion doimiysini aniqlashda foydalanganga o`xshash, buralma tarozi yordamida bajargan. (1-rasm)
Qo`yi qismida shisha tayoqcha osilgan ingichka elastik ip shisha tsilindr idishda o`rnatilgan. Ipning yuqori uchi burilish burchagini aniqlashga imkon beruvchi darajalangan qurilmaga berkitilgan. Osib qo`yilgan shisha tayoqchaning bir uchida kichkina metall sharcha, ikkinchi uchida esa posangi berkitilgan. Idish qopqog`idagi teshikcha orqali xuddi shunday boshqa sharchani ham kiritish mumkin. Agar sharchalarga zaryad berilsa, ular o`zaro ta’sirlashishadi va ipning burilish burchagiga qarab ta’sir kuchini baholash imkoni tug`iladi.
Kulon qonuni: Bo`shliqdagi ikkita harakatsiz nuqtaviy zaryadlar orasidagi o`zaro ta’sir kuchi F, ular zaryadlari Q<sub>1</sub> va Q<sub>2</sub> larning ko`paytmasiga to`g`ri, oralaridagi masofa r ning kvadratiga esa teskari proportsional:
(1.1) bu erda k – birliklar sistemasining tanlanishiga bog`liq bo`lgan
proportsionallik koeffitsenti
Kulon kuchining yo`nalishi. kuch o`zaro ta’sirlashuvchi zaryadlarni tutashtiruvchi to`g`ri chiziq bo`ylab yo`nalgan bo`lib, turli ismli zaryadlar uchun tortishish (F<0), bir xil ismli zaryadlar uchun esa itarish (F>0) xarakteriga ega bo`ladi. (2-rasm)
Kulon qonunini vektor ko`rinishda qo`yidagicha yozish mumkin.
(1.2)Proportsionallik koeffitsenti.SI da proportsionallik koeffitsienti qo`yidagiga teng
1-rasm. 2-rasm
(1.3)bu erda farad (F) – elektr sig`imining birligi. Unda
kulon qonuni qo`yidagi ko`rinishni oladi.
(1.4) -ga elektr doimiysi deyiladi. U tabiatning fundamental kattaliklaridan biri bo`lib qo`yidagiga teng.
₀= (1.5) Elektrostatik maydon: Agar elektr zaryadi yaqiniga boshqa zaryad keltirilsa unga kulon kuchi ta’sir qiladi. (2-rasm). Demak zaryad atrofida maydon mavjud ekan. Bu maydonga elektr maydoni deyiladi. Agar zaryad harakatsiz bo`lsa maydonga elektrostatik maydon deyiladi. Elektrostatik maydon vaqt o`tishi bilan o`zgarmaydi va uni faqat elektr zaryadi vujudga keltiradi. Elektr maydoni ham materiyaning maxsus ko`rinishlaridan biri bo`lib, u elektr zaryadiga bog`langan va zaryadlarning bir-biriga o`zaro ta’sirini uzatadi. 104-rasmda Q zaryad hosil qilgan maydonga Q<sub>C</sub> zaryad kiritilgan hol ko`rsatilgan. Bu erda Q_C zaryad sinash zaryadi vazifasini o`taydi. Odatda sinash zaryadi sifatida musbat zaryad olinadi. SHu bilan birga sinash zaryadining maydoni juda kichik va u o`rganilayotgan maydonni buzolmaydi deb hisoblanadi. Q zaryadning maydoniga kiritilgan Q_C sinash zaryadiga
(2.1)kuch ta’sir qiladi.
Elektrostatik maydon kuchlanganligi.
(2.1) ifodadan ko`rinib turibdiki <sub>F/Qc</sub> nisbat sinash
zaryadining qiymatiga bog`liq bo`lmay maydonning u turgan nuqtasini xarakterlovchi kattalik bo`ladi. Bu
kattalik kuchlanganlik deyilib, u elektrostatik maydonning kuch xarakteristikasidir.
Elektrostatik maydonning shu nuqtasining kuchlanganligi deb unda joylashtirilgan birlik musbat zaryadga ta’sir etuvchi kuch bilan aniqlanadigan kattalikka aytiladi.