Buxoro oziq-ovqat va yengil sanoat texnologiyasi instituti

Qisqacha xulosalar  
Aholi  statistikasining  o`rganish  ob’ekti  ma’lum  hududda  yashovchi 
odamlar  jamoasi  hisoblanib,  ular  tug’ilishi  va  vafot  etishi  hisobiga  o`zini-o`zi 
tiklab  turadi.  Bunda  kuzatish  birligi  alohida  odam,  oila  yoki  uy  xo`jaliklari 
bo`lishi  mumkin.  Aholi  statistikasida  statistik  kuzatish  ob’ekti  bo`lib, 
odamlarning  xar  xil  to`plamlari  bo`lishi  mumkin:  barcha  aholi  (mavjud  yoki 
doimiy  yashovchi),  aholining  ayrim  guruhlari  (mexnatga  layoqatli  aholi, 
ishsizlar, nafaqaho`rlar, shahar yoki qishloq aholisi, erkak yoki ayollar va h.k.), 
yoshlar  yoki  aksincha,  yoshi  ulug’lar,  yil  davomida  tug’ilganlar  (yoki  boshqa 
davr  orasida)  yoki  vafot  etganlar  va  h.k.  Odatda  kuzatish  ob’ekti  va  birligi 
tadqiqot maqsadiga bog’liq holda tanlanadi. 
Statistikaning  eng  muhim  birlamchi  vazifalaridan  biri  aholi  sonini  va 
uning  mamlakat  hududlari  bo`yicha  joylashishini  o`rganishdan  iborat.  Har 
qanday  punktdagi  aholi  soni  yil  davomida  sezilarli  darajada  o`zgarib  turishi 
sababli,  har  xil  ko`rsatkichlarni  hisoblash  maqsadida  statistikada  aholining 
o`rtacha yillik soni aniqlanadi. 
Aholining  yoshi  va  jinsi  bo`yicha  tarkibi  muhim  demografik 
xarakteristikasi bo`lib hisoblanadi. Mamlakat aholisining yoshi va jinsi bo`yicha 
tarkibi  har  kalendar  yilning  boshida,  aholi  soni  aniqlangach  hisoblanadi. 
Hisoblash,  aholisi  100  mingdan  ortiq  bo`lgan  shaharlar  va  viloyatlar  bo`yicha 
amalga oshiriladi. 
Har qanday hududning aholi soni uning tuzilishi, tug’ilishi, vafot etishi va 
migratsiyasi  hisobiga  o`zgarib  turadi.  Aholi  sonini  tug’ilishlar  va  vafot  etishlar 
hisobiga o`zgarishi aholining tabiiy harakati deb ataladi. 

---

 
124 
Aholining  mexanik  harakati  yoki  migratsiyasi  deb,  aholining  bir  aholi 
punktidan  boshqa  punktga  o`tishi  yoki  bir  aholi  punktidan  boshqa  punktga 
kelishi tushuniladi. Aholining ichki va tashqi migratsiyasi mavjud.