Buxoro oziq-ovqat va yengil sanoat texnologiyasi instituti «tarmoq mashina va jihozlari»

Nam-issiqlik bilan ishlov berish jarayonlari. Tikuvchilik ishlab chiqarishida nam-issiqlik bilan ishlov berishning uch turi ishlatiladi: dazmollash, presslash va bug`lash.
Dazmolning ish qismini namlangan yarimfabrikat ustida 14700 Pa gacha bosim bilan birin-ketin surib nam-issiqlik bilan ishlov berish dazmollash deb ataladi. Dazmollash uchun qo’l dazmollari va mexanizastiyalashgan dazmollar, dazmol stollari ishlatiladi. Ishlov berishning rastional rejimiga rioya qilish qiyinligini va mehnat unumdorligi kamligi dazmollashning kamchiliklari hisoblanadi.
Presslashda yarimfabrikat bug`lanadi, press yostiqchalarida muayyan bosim hosil qilinadi, namlik suriladi. Berilgan parametrlarni ta’minlash uchun kerakli presslash vaqti 60 sekundgacha bo’ladi. Yarimfabrikatlar va buyumlar xilma-xil konstrukstiyali presslarda dazmollanadi.
Bug`lashda material tolalarida oldingi ishlovlar natijasida hosil bulgan kuchlanish yo’qotiladi, shuningdek ba’zi bir yaltirab qolgan joylar (yaltiroq dog`lar) yo’qotiladi. Bug`lash buyumga ishlov beriladigan joylarga bug` oqimini yuborish yo’li bilan bajariladi. Bug`lash uchun bug`lagichlar, bug`li havo manekenlari, maxsus bug` qurilmalari ishlatiladi.
Isitish elementlarining quvvati press yostiqchasini issiqlik balansiga qarab aniqlanadi.
Gazlamaga ketadigan issiqlik miqdori va suvni qizitish va bug`ga keltirish uchun sarflanishi quyidagi formuladan topiladi:

^Qгазлама ^{ G}газл ^{ С}газл. ^(tгазл. ^{ t}0 ^);
(1)

Bu yerda:

^Qcуу
 G_сув  С_cуу  (t_сув  t_o )  G_сув  r;
(2)

G_газл,G_сув - gazlama va suvni og`irliklari.
S<sub>g</sub>,S<sub>s</sub> – gazlama va suvning issiqlik sig`imi, kkal/kg s.
t_e – suvni qizdirish harorati t = 100 S qabul qilingan;
t_gazl – gazlamani qizdirish harorati;
ch – issiqlikning bug`ga aylanish – 539 kkal/kgsh;
t<sub>0</sub> – atrof – muhitni o’rab turgan havo harorati;
Yangi loyihalanayotgan press kuchi – qizitish vaqtiga bog`liq bo’lib, quyidagi formuladan topiladi:

^Ркиздир
_ 1,16  G_ёст  с(t_ёст  t₀ ) _;
 T
(3)

G_yo – yostiqcha og`irligi;
s – metallni solishtirma issiqlik sig`imi.
Masalan: cho’yanlar uchun 0,12 kkal/kg S, Alyuminiy uchun 0,2 kkal/kg S.
t_yost – yostiqcha silliq yuzasini talab etuvchi harorati.
T – press yostiqchasini qizdirish uchun o’rnatilgan vaqt, soat.
 – issiqlik yostiqchasini FIK amalda 0,8–0,9 ni tashkil etadi. Press talab etuvchi elektr toki kuchi.
J  ^P ; (4) teng bo’ladi.
U
O’tkazgichning tok zichligiga qarab ko’ndalang kesimi yuzasini quyidagi formuladan topamiz.

S  ^J ;
j
(5)

O’tkazgich uzunligi quyidagi formuladan topiladi:

^l утк.
 ^U  ^S ;
J 
(6)

O’tkazgichning solishtirma qarshiligi

500


^500


t  500


C bo’lganda

₅₀₀  ₂₀(1 a  t) ;
(6) va (7) formulalarni qiymatlarini qo’ysak:
(7)

l  ^U 
J
S _;
₂₀  (1  a  t)

(8)

Presslarni loyihalashda
bu erda
t  t_П  t₀ ;
(9)

t  500  2  480⁰ C qabul qilinadi.

Agar korxonalarda kerakli diametrli o’tkazgich bo’lmay qolsa, u vaqtda shu diametrga yaqin katta diametr d_Ya tanlab uning yangi uzunligi topiladi.

_d 2

^lянги
 l  ^Я ;
_d 2
(10)

Yuqori quvvatga ega bo’lgan presslarda isitish elementlari uchburchak usulida ulanadi.