Buxoro oziq-ovqat va yengil sanoat texnologiyasi instituti «tarmoq mashina va jihozlari»

Krivoship polzunli igna mexanizmining kinematik parametrlarini aniqlash. Ko’pchilik universal tikuv mashinalarida igna vertikal tekislikda ilgarilanma-qaytma harakatlanadi. Ignaning ish yo’li gazlamaga sanchilishdan boshlanib, gazlamadan chiqishida tutaydi. Ignaning halqa hosil bo’lishidagi holati 38 - rasmda ko’rsatilgan.
Ignaning gazlamaga sanchilgandan keyingi yo’lini quyidagicha aniqlash mumkin:

S p = m + s + e + A

m — igna uchidan ko’zigacha bo’lgan masofa;

s — halda hosil bo’lishdagi ignaning harakat yo’li;
e — moki uchi yuqorigi holatidan igna plastinkasiga bo’lgan masofa;
 - tikilayotgan gazlama qalinligi.
Universal tikuv mashinalari uchun ignaning ish yo’li:
Ignaning gazlamadagi uzunligini aniqlagandan so’ng, uning uzunligini topish mumkin:

34. 
    rasm. Ignaning baxya hosil bo’lish jarayoni holati
    

1₁ = ignaning igna plastinkasi sathidan pastga tushadigan qismi (
1₁ =S_r-  = 20 -5 = 15 mm);
1₂ — igna plastinkasining ostki sathidan igna kolbasigacha bo’lgan uzunlik (1₂ — 8 mm);
1₃ = igna kolbasining uzunligi 1₃— 8 mm;
1₄ — igna yuritgichga mahkamlangan kolba uzunligi;
1₄ = 5d = 10 mm;
Igna umumiy uzunligi L =15 + 8 + 8+10 = 41mm ga teng bo’ladi. Igna umumiy harakat yo’li: *

Krivoship radiusi quyidagicha topiladi:

Tikuv mashinalari mokilari va ularning parametrlarini aniqlash. Tikuv mashinasi mehnat unumdorligi, umrboqiyligi va baxyaqator sifati asosan moki mexanizmining konstrukstiyasiga bog`liq bo’ladi. Moki parametrlari naycha almashtirish vaqtiga, igna ipi puxtaligiga ta’sir ko’rsatadi.
Mokilarni joylanishi, harakati, ko’rinishi va naychasining tuzilishiga qarab shartli ravishda guruxdarga ajratish mumkin.

1. 
   Joylashishi bo’yicha quyidagi guruhlarga bo’linadi:
   
   1. 
      vertikal tekislikda joylashgan, aylanish o’qi esa gorizontal bo’lgan mokilar;
      
   2. 
      gorizontal tekislikda joylashgan, aylanish o’qi vertikal bo’lgan mokilar;
      

v) platforma ostida joylashgan mokilar. 2.Harakati bo’yicha quyidagilarga bo’linadi:

1. 
   ilgarilanma-qaytma harakatlanuvchi mokilar;
   
2. 
   buralma-qaytma harakatlanuvchi mokilar; '
   

v) aylanma harakatlanuvchi mokilar

3. 
   Quyidagi ko’rinishlardagi mokilar bo’ladi:
   
   1. 
      stilindrik ko’rinishdagi mokilar asosan past tezlikda ishlaydigan maishiy tikuv mashinalarida qo’llaniladi;
      
   2. 
      aylanma shakddagi mokilar tebranma harakatlanuvchan bo’lib, yarim avtomatik tikuv mashinalarida ko’proq qo’llaniladi;
      

v) likopsimon mokilar asosan tekis aylanuvchan bo’lib, naycha ushlagichlarga o’rnatiladi. Bunday mokilar yuqori tezlikda ishlaydigan tikuv mashinalarida keng qo’llaniladi.
Mokilar markazlashgan va markazlashmagan bo’lishi mumkin. Moki baxyasi hosil bo’lish jarayonida moki yo’li koeffistienti Km muhim ahamiyatga ega bo’lib, quyidagi formula orqali topiladi:


K_m =  _m /  ₀

bu erda:  _m -moki uchining igna ipi halqasini ilib olingandan boshlab, uni o’z atrofidan aylantirib bo’lgunga qadar bosh valning burilish burchagi;

 ₀ - bosh valning to’liq burilish burchagi.
Tikuv mashinalarida Km koeffistienti 0,25-0,42 oraliqda bo’ladi.
Moki qurilmasining asosiy texnologik kamchiligi shundaki, naychani almashtirishga ko’p vaqt sarflanadi. 39-rasm (a) da naychani almashtirishga
(1) va ip uzilganda uni taqishga sarf bo’ladigan vaqtning o’zgarishi (2), shuningdek mashina mehnat unumdorligi O ning naycha hajmi Un (3) ga bog`liqligi grafigi ko’rsatilgan.
Tadqiqotlar shuni ko’rsatadiki, ipning puxtaligi moki atrofidan aylantirilgan ip uzunligi L_m ning bir baxyaga sarf bo’ladigan igna ipi L_b uzunligi nisbatiga teng bo’ladi:
K_u = L_m/L_b
Bitta baxyaga sarf bo’ladigan igna ipining uzunligi quyidagicha topiladi:
L_b= (S +  ) _Т
bu erda: S - baxya qadami;
 - tikilayotgan material qalinligi; g)_t - baxyaning taranglik koeffistienti;

34. 
    rasm. Naychani almashtirishga ketadigan vaqt t; va mehnat unumdorligi Q ning naycha hajmi V_n ga nisbatan o’zgarish grafigi (a), hamda moki diametral kesimi (b).
    

L_m ni mokining diametral kesimidan aniqlaymiz.

L_m = 2 K₀ (D_m + _m + h);

yoki


D_m  b_m = P= ^{LM  2n0 h}
2K₀

bu erda: n₀- halqa shaklining ruxsat etilganidan chetga chiqishini ko’rsatuvchi koeffistient;

h - moki uchining harakat traektoriyasidan igna plastinasiga bo’lgan masofa;
R - moki parametri.
Naycha hajmi quyidagi formuladan topiladi:


_{V =} ^ (D ²  d ² )b
n ₄ n n n


bu erda: D_n va b_n - naycha diametri va eni; d_n - naycha sterjeni diametri.


Naychani almashtirish oralig`idagi tikuv mashinasining ishlash vaqti quyidagi formuladan aniqlanadi:
60L ^{60D 2 (1  d 2 )b}

P
T  ^^{n n} 