Buxoro oziq-ovqat va yengil sanoat texnologiyasi instituti "mexanika" kafedrasi

INSHOOTLAR VA ULARNING HISOBLASH SXEMASI. 

 

Inshoot 

va 

konstruktsiyalarning 

hisobini 

osonlashtirish 

uchun 

ular 

soddalashtirilgan sxemalar bilan almashtiriladi. Inshootlarning soddalashtirilgan tasvirini 

ifodalovchi 

sxema  hisoblash

  sxemasi  deyiladi.    Hisoblash  sxemasida  inshoot sterjenlari 

o`q chiziqlar bilan, plastinalar o`rta sirtlar bilan almashtiriladi. Inshoot hisobining aniqlik 

darajasi hisoblash sxemasining to`g’ri tanlanishiga bog’liq  

Agar  tekshirilayotgan  inshoot  sxemasi  sodda  va  oddiy  tasvirlansa,  u  hisoblash 

sxemasi  deb  qabul  kilinadi.  Inshootning  haqiqiy  sxemasi  murakkab  ko`rinishda  bo`lsa, 

uning ba`zi xususiYatlari nazarga olinmay hisoblanadi.  

Fermani hisoblash sxemasida uning sterjenlari o`q chiziqlari bilan, bikr tugunlari 

esa  ideal  sharnirlar  bilan  almashtirilgan.  Haqiqiy  tayanchlar  sharnirli  tayanch 

bog’lanishlar orqali ifodalangan. 

Inshootlar  va  ularning  hisoblash  sxemalari  elementlarning  geometrik  shakliga 

ko`ra  quyidagicha klassifikatsiyalanadi: 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

1.

 

Sterjenlar  birikmasidan  tashkil  topgan  inshootlar  Bunday  inshootlar 

sterjenli  sistemalar  deyiladi.  Sterjenlarning  uzunligi  ularning  ko`ndalang  kesimi 

o`lchamlariga  nisbatan  bir  necha  marta  katta  bo`ladi.  Agar  element  o`qi  egri  chiziqli 

bo`lsa, bunday element egri sterjen’ deyiladi . 

2.

 

Plastinka,  plita  va  qobiqlar  hamda  ularning  birikmasidan  tashkil  topgan 

inshootlar. Plastinkaning kalinligi qolgan ikki o`lchamiga nisbatan bir necha marta kichik 

bo`ladi.  

3.

 

Massivlardan  tashkil  topgan  inshootlar  Massivning  uzunligi  va  ko`ndalang 

kesim o`lchamlari bir xil bo`ladi. Massiv inshootlar jumlasiga to`g’onlar, tirgak devorlar 

va ko`p qavatli binolarning yaxlit fundamentlari kiradi. 

F e r m a l a r. Sharnirli birikmalar orqali boglangan sterjenlardan tashkil topgan 

inshoot 

ferma

 deyiladi.  

R  a  m  a  l  a  r.  Bir  –  biriga  bikr  kilib  biriktirilgan  sterjenlardan  (sistemalardan) 

tashkil topgan inshoot 

rama 

deyiladi  

K o m b i n a ts i ya l a sh  g a n  i n sh o o t l a r. Bir - biri  bilan bikr va Sharnirli 

birikma  orqali  bog’langan  elementlardan  tuzilgan  inshoot