Buxoro oziq ovqat va yengil sanoat texnologiya instituti

1.6. Korxona tuzilmasi va uni belgilovchi omillar 

Har  bir  ishlab  chiqarish  korxonasi  ishlab  chiqarish  bo`linmalari,  boshqaruv  idoralari  va 

korxona  xodimlariga  xizmat  ko`rsatuvchi  tashkilotlardan  iborat  bo`ladi.  Tuzilma  (struktura) 

tushunchasini  korxonaning  tarkibi,  tuzilishi  sifatida ko`rib  chiqish  mumkin.  Korxona  qanchalik 

yirik bo`lsa, uning ishlab chiqarish tuzilmasi shunchalik murakkab bo`ladi. 

Sanoat korxonalarining umumiy va ishlab chiqarish tuzilmalari mavjud. 

Ishlab  chiqarish  bo`g’inlari,  korxona  boshqaruvi  hamda  xodimlarga  xizmat  ko`rsatuvchi 

tashkilotlar, ularning miqdori, kattaligi va egallab turgan maydoni, xodimlarining soni va ishlab 

chiqarish imkoniyatlari korxonaning umumiy tuzilmasini ifodalaydi.  

Ishlab  chiqarish  tuzilmasiga  asosiy,  yordamchi  va  xizmat  ko`rsatish  jarayonlari  amalga 

oshiriluvchi  sex  va  uchastkalar  kiritiladi.  Ishlab  chiqarish  tuzilmasi  korxona  umumiy 

tuzilmasining  bir  qismidir. U sex,  uchastka  va  xizmat ko`rsatuvchi  xo`jaliklar  shaklidagi  ishlab 

chiqarish  bo`linmalaridan  iborat  bo`ladi  hamda  ularning  mahsulot  ishlab  chiqarish  jarayonidagi 

o`zaro  munosabatlarini,  mehnat  bilan  band  bo`lgan  xodimlari  soni,  asbob-uskunalari  qiymati, 

egallab turgan maydoni va hududiy joylashuvini aks ettiradi. 

Asosiy sexlarda va ishlab chiqarish uchastkalarida ishlab chiqarish jarayonining asosiy – 

xomashyo va yarim tayyor mahsulotlarni tayyor mahsulotga aylantirish bosqichi yoki mahsulot, 

yo uning bir qismini tayyorlashning bir qator bosqichlari amalga oshiriladi (muzlatkichlar sexi). 

Yordamchi sexlar asosiy ishlab chiqarishni asbob-uskunalar va energiya bilan ta`minlaydi 

hamda  uskunalarni  ta`mirlash  (ta`mirlash,  uskunalar,  model  sexlari  va  boshqalar)  vazifalarini 

bajaradi. 

Xizmat ko`rsatuvchi  sex  va xo`jaliklar tarkibiga korxonaning  infratuzilmasini (ombor va 

transport bo`linmalari, uy-joy-kommunal xo`jaligi, oshxona, sanatoriy va hokazo)tashkil qiluvchi 

bo`linmalar kiradi. 

Sanoat  korxonalari  ishlab  chiqarish  tuzilmasining  uch  xil  turi  majud:  texnologik,