|
1.
TADBIRKORLIK FAOLIYaTINI REJALASHTIRISH VA
REJALASHTIRISHNING ASOSIY İLEMENTLARI.
Xar qanday korxona o’zini faoliyat yunalishidan kat`iy nazar rejalashtirish bilan
shugullaniø kerak.
Rejalashtirish deg`anda korxonani anik kelajakdag`i maksadini aniklash, ularni amalgà
oshirish usullarini taxlili va resurslar bilan ta`minoti tushuniladi.
Tadbirkor faoliyatini rejalashtirish kupg`ina afzalliklarg`a egà:
u raxbar va mutaxxasislarni doimo kelajak uchun fikrlashg`a rag`batlantiradè;
rejalarni ishlab chiqarish va bajarish jarayonida korxona tomonidan kilinayotgan ishlarni
anik muvofiqlashtirish amalg`a oshiriladi;
u tashkilot o’z vazifalarini anik belg`ilashg`a majbur kiladè;
rejalshtirish tashkilotlarni tusatdan bo’ladig`an o’zg`arishlarg`a tayyor kiladi, mansabdîğ
shaxslar vazifalarini, o’zaro munosabatlarini kurg`azmali ravishda namoyon kiladi.
F. Kotlerning` fikricha, istikbolni rejalashtirish bu firmalar maksadlari, uning marketing
soxasidag`i potentsial imkoniyatlarni va imkonlar orasidag`i strateg`ik muvofiqlarni kullashíè
takkoslovchi boshqaruv jarayonidir.
Yang`i qonun chiqaruvchi xujjatlardi ko’rsatib utilg`anki, korxona o’z faoliyatini
mustakië xolda rejalashtiradi va rivojlanish istikbollarini ishlab chiqarish maxsulotlar, ishlar,
xizmatlarga extiyoj va korxona ishlab chiqarish va ijtimoiy rivojlanishni ta`minlash zaruriyati,
uning xodimlari shaxsiy daromadlarni oshishi kelib chikkan xolda belg`ilaydi.Tadbirkorlik
faoliyatini olib boruvchi korxonà rejani ishlab chikishda kuyidag`ilarg`a e`tibor berishlari kerak :
Maksadlar va vazifalarni belg`ilash. Bozorg`a o’tish sharoitida mustaqil xujalik sub`ektlari
bo’ladi và rivojlanishni o’z -o’zini mablag`lar bilan ta`minlash uchun etarli bulg`an foyda olish
maksadida maxsulotlar ishlab chiqarish va sotish, bozordag`i ulushni ustirish yoki saqlab kolish,
avvalgi davrga nisabatan maxsulotlarni sotish yoki ishlab chiqarishni usishini ta`minlashni
amalg`a oshiradè.
Resurslar. Xammadan ilg`ari moddiy, moliyaviy va mexnat resurslarig`a bulg`an extiyojlarni
anikëàø va uning` to’zilishini muiofiklashtirish talab etiladi. Faoliyat turini tanlashni va
samaradorligini baxolashni foydaning` asosiy jamg`armalar va aylanma mablag`larg`a
munosabati bo’lib, amalga oshirish maksadga muvofiq.
Mutanosiblik urg`anish. Rejani ishlab chikishda kursatkichlarni barobarlashtirilg`anligini
ta`minlashíè talab kiladi. SHaxsiy aylanma mablag`larni ularning` yig`ini mikdoridag`i eng` oz
ulushini, MTB rivojlanishini transport xizmatlari bilan ta`minlanishi va xokazolarni aniklash
muxim axamiyatga ega.
Rejani bajarilishini taxlil kilish. Iqtisodiy extiyojlarni tulik ta`minlash va foyda omiliga
karatilgan iqtisodiy va tashkiliy texnik choralarini aniklash yoki belg`ilang`an maksadlarg`a
erishish yullari va vostialar xakida boradi.ma?sullot bozori,
Rejani bajarilishini nazorat kilish. Rejani bajarilishini doimiy o’z vaktida tekshirish iqtisodiy
jaraenni maksadg`a muvofiq rivojlanishni ta`minlash, o’z vaktida kamchiliklarning` oldini olish,
ilgor tajribalarni kullash va samaradorlikni aniklashg`a yunaltiriladi. Masalan, savdo
korxonalarida chakana tovağ oboroti xajmi daromadlar, xarajatlar, foyda, tovar zaxiralari va
ba`zi bir kursatkichlar.
Strateg`ik rejalashtirishning` tarkibiy to’zilishidan kurinib turibdiki, strateg`ik
rejalashtiğèø asosida avvalo maksad va vazifalar bilan bir qatorda strateg`iya mushtarak xal
etiladi. Keyingi boskichda joriy va strateg`ik dasturlarni to’zish orkali byudjetni rejalashtirish va
uni ruyobga chikarèø tadbirlari amalg`a oshiriladi.
Rejalashtirishning` asosiy elementlari kuyidag`ilar xisoblanadè:
-bashorat kilish;
-vazifani kuyish (umumiy vazifalarni shakllanishi, bashorat asosida kelib chiqadi);
-rejani tug`irlash (bajarilish muddati aniklanadi)
-byudjetni to’zish (byudjetning` son kurinishidag`i rejasi bo’lib, daromadlar va xarajatlar balansi
pul và natural kurinishda);
-rejani aniklashtirish (yakunlovchi boskich- kuyi bug`inlarg`a qabul kiling`an karorlar
tarkatiladi âà rejani amalg`a oshirish boshlanadi).
Do'stlaringiz bilan baham: | 
