Buxoro muxandislik texnologiya instituni

2.1-rasm. Din va Stark asbobi 
Mexanik qo`shimchalarni tortma usul bilan aniqlash. 
Reaktivlar, laboratoriya idishlari, materiallar: 
Benzol  yoki  B-70  yoki  BR-1  navli  benzin,  etil  spirti  rektifikat,  etil  spirti  va  etil 
efiri  aralashmasi  4:1  nisbatda  (hajm  bo`yicha),  qopqoqli  stakan,  baland  stakan, 
shisha voronka, shisha tayoqcha, rezina grushali yuvgich, kulsiz qog`oz filtrlar. 
       Qog`oz  filtrni  stakanchada  dastlab  o`zgarmas  massagacha  105-110
0
C  da 
quritadilar.  Namunani 0.05 gr gacha xatolik bilan oladilar va shtativga o`rnatilgan 
shisha  voronkaga  o`rnatilgan  o`zgarmas  massagacha  quritilgan  filtr  orqali 
filtrlaydilar. Voronkani filtrning ¾ balandligidan yuqori bo`lmagan balandlikkacha 
to`ldiradilar. Benzinni filtrga qo`yadilar.  
       Filtrlashni  tugatgandan  so`ng  filtrni  yuvgich  yordamida  unda  Yonilg`iizlari 
qolmaguncha,  filtrate  esa  to`liq  tiniq  va  rangsiz  bo`lguncha  issiq  eritma  bilan 
yuvadilar,  so`ngra  filtrni  toza  filtr  quritilgan  stakanchaga  o`tkazadilar  va  1  soat 
davomida termostatda 105-110
0
C da quritadilar. Bundan so`ng stakanchani qopqoq 
bilan yopadilar, eksikatorda 30 daqiqa davomida sovutadilar va 0.0002 gr bo`lgan 
xatolik  bilan  o`lchaydilar.  Ikkita  ketma-ket  o`lchashlar  orasidagi  olingan  farq 
0.0004 gr dank o`p bo`lmaguncha operatsiyani takrorlayveradilar. 

---

45 
 
       Mexanik  qo`shimchalarning  massa  ulushini,  %  quyidagi  formula  bilan 
hisoblaydilar: 


100
/
)
(
3
2
1



m
m
m
М
 
Bu  yerda:  m
1
  –  filtrlashdan  keyin  stakanchaning  filtr  bilan  massasi,  gr;      m
2
  – 
stakanchaning toza filtr bilan massasi, gr;   m
3
 – maxsulot namunasi massasi, gr. 
       Mexanik  qo`shimchalar  miqdori  0.005%  dank  o`p  bo`lmasa,  unda  ular  yo`q 
deb hisoblanadi.