Buxoro muxandislik texnologiya instituni

Sorbat 
Sig`imi, % mass. 
n-geksan 
7.11 
n-geptan 
6.90 
n-oktan 
6.00 
n-nonan 
4.95 
n-dekan 
3.82 

---

75 
 
n-undekan 
2.60 
       
Yuqorida  bayon  etilganlardan  kelib  chiqqan  holda  quyidagicha  faraz  qilish 
mumkin:  seolit  CaA  bitta  sorbsion  sig`imga,  molekulalari  esa  gomologik  qatorda 
oshganligi  sababli  tabiiyki  hajmlari  ham  oshadi,  unda  sorbatlar  molekulyar 
hajmlarining  oshishi  bilan  ular  adsorbsiyasining  qiymati  pasaya  boradi,  bu 
haqiqatdan ham kuzatiladi: n-geksanning adsorbsiyalanish qiymati 7.11 % mass, n-
undekanniki esa 2.60 ni tashkil qiladi. 
       C-C  tarkibli  n-parafinlarni  aniqlashning  suyuq  fazali  hajmiy  usulni  ishlab 
chiqishda shu narsa kuzatiladiki ancha qisqa zanjirli uglevodorodlar donador seolit 
CaA  tomonidan  uzun  zanjirlilarga  nisbatan  tezroq  yutiladi.  Ehtimol  shu  sababli 
sorbentning  dinamik  sig`imi  gomologik  qatordagi  n-parafinlarning  molekulyar 
massasi  oshishi  bilan  kamayadi,  ya`ni  seolit  CaA  ning  adsorbsion  hajmiga  n-
alkanlar 
molekulyar 
massasining 
oshishi 
bilan 
n-parafin 
uglevodorod 
molekulalaridan  kamroq  joylashadi.  Olingan  ma`lumotlar  sintetik  seolit  CaA 
tomonidan n-alkanlarni adsorbsiyalash mexanizmini tushuntirishga imkon beradi. 
       M.I.Azimova tomonidan adsorbsiya-desorbsiyalash ko`p skill jarayonda seolit 
CaA ning dinamik sig`imi, ya`ni suyuq fazali desorbsiyalash sharoitida seolitning 
ishga  tushishi  o`rganilgan  edi.  Seolitning  regeneratsiyalanishining  n-alkanlarni 
desorbsiyalashdan  keyin  uni  yuqori  haroratda  (500
0
C)  toblash  bilan  amalga 
oshirildi, so`ngra seolit n-parafin uglevodorodlarni adsorbsiyalashning keying sikli 
uchun ishlatiladi va x.k. o`tkazilgan ishlarning natijalari seolit CaA ni 8 siklgacha 
ishlatish mumkinligini ko`rsatdi (2.10-rasm). 
 

---

76