Buxoro muhandislik-texnologiya instituti buxoro davlat universiteti

5-jadval

Kasb turi	Odam-badiiy obraz (0-Bo)
Mehnat predmeti xarakteristikasi.	Badiiy obrazlar, ularning xususiyatlari va elementlari.
Mazkur kasb uchun muhim bo‘lgan ayrim sifatlar	Ma’lum bir badiiy faoliyatga maxsus qobiliyat, xayol, taassurot, obrazli xotira, obrazli tafakkur, estetik did.
Hunar-texnik ma’lumot talab qiluvchi kasblar.	Graver, arxitektura detallarini yopishtiruvchi.
O‘rta maxsus ta’lim talab qiladigan kasblar	Bezakchi-pardozchi, musiqachi, sirk artisti, badiiy havaskorlik jamoalarining boshlig‘i.
Oliy ma’lumot talab qiluvchi kasblar.	Rassom-konstruktor, dekorator, rejisser, teatrshunos, tanqidchi.

5 tavsiya
Kasbga yo‘naltirish o‘yinlari va mashqlari
“Mo‘jizalar maydoni”
O‘yinning maqsadi: kasblar olamining turli-tumanligi to‘g‘risidagi tasavvurlarni shakllantirish, kasblarning nomlarini bilish.
O‘yinning borishi: Ishtirokchilar uch kishidan komandalarga bo‘linadilar. Birinchi komanda o‘yinni boshlaydi, biror bir kasbning nomini o‘ylaydi va qolganlarga faqat shu kasbning nomi nechta harfdan tuzilganligini aytadi. Soat strelkasi bo‘yicha keyingi komanda harf aytadi. Agar bunday harf kasb nomida bo‘lmasa birinchi komanda bu haqida ma’lum qiladi va o‘yinni keyingi komanda davom ettiradi. Agar aytilgan harf so‘zda bo‘lsa, unda birinchi komanda bu harfning nechtaligini va uning so‘zdagi o‘rnini aytadi. Shu komanda keyingi harfni aytadi. Kasb nomini topgan komanda keyingi kasb nomini o‘ylaydi va o‘yinni davom ettiradi.
O‘yinning davomiyligi: 20-30 minut
“Ha-yo‘q”
O‘yinning maqsadi: kasblar tasnifi haqidagi tasavvurlarni shakllantirish, mantiqiy fikrlash ko‘nikmalarini, kasbiy faoliyat doirasida tasniflash tushunchalarini aniqlash va rivojlantirish.
O‘yining borishi: Boshlovchi ishtirokchilarni uchtadan guruhlarga bo‘ladi. Guruh ishtirokchilari o‘zaro kim- birinchi, kim-ikkinchi, kim-uchinchi bo‘lishini kelishib oladilar. Birinchi- biror bir kasb nomini o‘ylaydi, lekin hech kimga aytmaydi. Ikkinchining vazifasi –imkoni boricha kam savollar berib, birinchi ishtirokchi o‘ylagan kasbni topishi kerak. Shunday savollar berish kerakki, birinchi ishtirokchi “ha yoki yo‘q” deb javob berishi kerak. Uchinchi ishtirokchi o‘yinnig borishini kuzatadi va berilgan savollarni sanab boradi.
Kasb nomi topilgandan keyin ishtirokchilar rollarini almashadilar. Shu tariqa har bir guruh ishtirokchisi o‘zini turli rollarda (kasb nomini o‘ylovchi, topuvchi, kuzatuvchi) sinab ko‘radi.
O‘yinni muhokama qilish jarayonida kuzatuvchilar eng kam savol berib kasb nomini topgan ishtirokchini aniqlaydilar. Kasb nomlarini topuvchilar ishtirokchilarning qaysi biriga kasb nomini topishga qiyin bo‘lganini va kimga oson bo‘lganini, qiyinchiliklarning sabablarini, vazifani tez bajarish imkoniyatlari haqida gapiradilar. Javob beruvchilar kasb nomlarini topuvchilarning qaysi savollari eng foydali va muvaffaqiyatli bo‘lganligini va ularni javobni topishlarida yordam berganligini ma’lum qiladilar.
O‘yinning davomiyligi: 30-45 minut
“Piktogramma” (ramziy belgilar)
O‘yinning maqsadi: turli kasblar vakillarining mehnat sharoitlari va
mazmuni haqidagi tasavvurlarni shakllantirish.
O‘yining borishi: Boshlovchi ishtirokchilarni uchtadan guruhlarga bo‘ladi. Har bir guruh biror bir kasbning nomini o‘ylaydi va uni piktogramma yordamida qog‘ozda aks ettiradi. Tanlangan kasbni tasniflashda faqat rasmlardan foydalanish mumkin, raqamlar va harflardan foydalanish taqiqlanadi.
Kasbning piktografik rasmi tayyor bo‘lganda, keyingi guruhga beriladi va ular aks ettirilgan tasvirni tahlili qiladilar va kasb nomini aytadilar. Kasb nomini topishda uchta urinish ruxsat beriladi.
Boshlovchi kasbni tasvirlashga va topishga vaqt chegaralanganini aytib o‘tadi. Guruhlarning bir qismi tasvirlangan kasbni topgandan keyin o‘yin boshidan boshlanadi, lekin bu safar piktografik tasvir uchinchi guruhga beriladi. Shu tariqa, o‘yin bir necha marta takrorlanadi. O‘yinni muhokama qilishda ishtirokchilar tasvirlash jarayonida va kasb nomini topishda qanday qiyinchiliklar bo‘lganini, qanday kasblarni topish qiyin bo‘lganini, shuninigdek vazifani bajarishga nima yordam berganini aniqlaydilar.
O‘yinning davomiyligi: 30-45 minut.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR

1. 
   Mirziyoyev SH.M. Erkin va farovon, demokratik O‘zbekiston davlatini birgalikda barpo etamiz. O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti lavozimiga kirishish tantanali marosimiga bag‘ishlangan Oliy Majlis palatasining qo‘shma majlisidagi nutqi. - T.: O‘zbekiston, 2016. -56 b.
   
2. 
   Mirziyoyev SH.M. Qonun ustuvorligi va inson manfaatlarini ta’minlash - yurt taraqqiyoti va xalq farovonligining garovi. O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi qabul qilinganining 24 yilligiga bag‘ishlangan tantanali marosimdagi ma’ro`za. 2016 yil 7 dekabr. - T.: O‘zbekiston, 2017. - 48 b.
   
3. 
   "Ilm-fan yutuqlari - taraqqiyotning muhim omili". O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev Yangi yil arafasida - 2016 yil 30 dekabr kuni mamlakatimizning yetakchi ilm-fan namoyandalari bilan uchrashuvidagi ma’ro`zasi. //Xalq so‘zi. 2016 yil 31 dekabr.
   
4. 
   Mirziyoyev SH.M. Tanqidiy tahlil, qat’iy tartib-intizom va shaxsiy javobgarlik - har bir rahbar ining kundalik qoidasi bo‘lishi kerak. -T.: O‘zbekiston, 2017.-108 b.
   
5. 
   Mirziyoyev SH.M. Buyuk kelajagimizni mard va oliyjanob xalqimiz bilan birga quramiz. - T.: O‘zbekiston, 2017. - 488 b.
   
6. 
   Mirziyoyev SH.M. Milliy taraqqiyot yo’limizni qat’iyat bilan davom ettirib, yangi bosqichga ko’taramiz.-Toshkent: “O’zbekiston”,1 jild, NMIU, 2017,-592 b.
   
7. 
   Axmetjanov M.M., Jumayev U.S. Kasbiy faoliyat psixologiyasi. Darslik. Buxoro. “Durdona” nashr., 2020. 326 b.
   
8. 
   Axmetjanov M.M., Olimov SH.SH., Avezov S.S. Pedagogik mahorat. O`quv qo`llanma. Toshkent, LESSON PRESS MCHJ nashriyoti 2018. 286 b.
   
9. 
   Axmetjanov M.M., Olimov SH.SH., Pedagogika. O`quv qo`llanma. Toshkent, “Muharrir” nashriyoti 2018. 371 b.
   
10. 
    Boymurodov N. Rahbar psixologiyasi. –T.: Yangi asr avlodi. 2007. -327 b.
    
11. 
    Dushanov R.X., Farfiyev Y.A. Kasbiy psixologiya, O‘quv qo‘llanma. - T., 2010.
    
12. 
    Fayziev Ya.M., Eshboev E.X,. Umumiy va tibbiy psixologiya: Tibbiyot kollejlari uchanovhun darslik. - T.: Abu Ali ibn Sino nomidagi tibbiyot nashr., 2003.
    
13. 
    Ivanov P.I., Zufarova M.E. “Umumiy psixologiya” T.: O‘zbekiston faylasuflari milliy jamiyati, 2018. - 480 b.
    
14. 
    Isqandarova SH.T., SHoyimova SH.S., Mizayeva N.A. Psixologiya.
    
15. 
    Ismailov I. Jinoyatchilikda uyushganlikning oldini olishni xuquqiy ta’minlash. - T., 2007.
    
16. 
    Ismailov I., Burxanov D. Uyushgan jinoiy tuzilmalar shakllanishi va ining oldini olishda xamkorlikni tashkil etish (muammo va yechimlar). - T., 2007.
    
17. 
    Karimova V.M. Psixologiya. T.: Sharq, 2014. -256 b.
    
18. 
    Karimova V.M., Sunnatova R.I. «Mustaqil fikrlash» o‘quv qo‘llanmasi bo‘yicha mashg‘ulotlarni tashkil etish uslubiyoti. T.: Shark, 2000.
    
19. 
    Karimova V., Hayitov O., Akramova F., Lutfullayeva N. Psixologiya: Nopedagogik va nopsixologik oliy o’quv yurtlari uchun darslik //. Toshkent. T.: TDIU, 2007. – 435 b.
    
20. 
    Karimova V.M., Xolyigitova N. Psixologiya: O‘quv qo‘llanma - TDIU, 2014.
    
21. 
    Oila psixologiyasi. Prof. Shoumarov taxr. ostida. - T.: Shark, 2001.
    
22. 
    Shoumarov G`. 1001 savolga psixologning 1001 javobi. T., Mehnat. 2000.
    
23. 
    Tulaganova G. K. Tarbiyasi qiyin o`smirlar. - T., 2005.
    
24. 
    Umarov B.M., Psixologiya. Darslik- “Voris nashriyoti”, Toshkent, 2012 y. 270 b
    
25. 
    Umumiy psixologiya. A.V. Petrovskiy taxriri ostida. - T.: «O‘qituvchi», 1992.
    
26. 
    Xayitov O.E., Lutfullaeva N.X. Psixodiagnostika va amaliy psixologiya. - T. 2005.
    
27. 
    G‘oziyev E.G. va xulq-atvor motivatsiyasi. 2003.
    
28. 
    G`oziev E.G. Muomala psixologiyasi. T.: -2001.
    
29. 
    G‘oziyev E.G. «Psixologiyada mukammal lug‘at tuzish xususiyat­lari» 2005.
    
30. 
    G`oziev E.G., Toshimov R. Menejment psixologiyasi. T-2001.
    
31. 
    G`oziev E.G. Umumiy psixologiya. Toshkent. 2002. 1-2 kitob.