Buxoro muhandislik- texnologiya instituti

10.4.Marketing tadqiqotlarida so’rov uslubi
Iste’molchilar xoxish-istaklarini aniqlashga qaratilgan birinchi darajali ma’lumotlar “so’rov” deyiladi. So’rov tajriba va kuzatuv o’rtasida bo’lib, tasviriy tadqiqot uchun juda qulaydir, qachonki kuzatish qidiruv tadqiqotlariga, tajriba esa sabab-oqibat bog’liqliklarini aniqlashga mos keladi. Marketing tadqiqotlarida so’rov uslubi tavsiflovchi, tasvirlovchi yo’nalishdagi izlanishlarda ko’proq qo’llaniladi. Jumladan, mijozlar va xaridorlarning qat’iyati, qiziqishlari, ishtiyoqdagi o’zgarishlar, mamnunligi va shunga o’xshash yo’nalishdagi tadqiqotlarni misol qilish mumkin. So’rov uslubi tadqiqotning yo’nalishiga ko’ra anketa yoki mexanik qurilmalar vositasida amalga oshiriladi. So’roq uslubining samarali jihati shundan iboratki, u tadqiqotda bir necha marotaba qo’llanilishi, tegishli ob’ekt to’g’risida axborotlarni umumlashtirib borish imkonini beradi.
So’rov 3 ko’rinishda o’tkazilishi mumkin:

• 
  SHaxsiy so’rov
  
• 
  Telefon orqali so’rov
  
• 
  Pochta orqali so’rov
  

SHaxsiy so’rovnomaning (intervyu) 2 ko’rinishi mavjud:

1. 
   yakka tartibdagi so’rov - har bir so’roqqa olinuvchi (respondent) bilan uyda, korxonada, ko’chada alohida suhbat olib borishni ko’zda tutadi.
   
2. 
   guruhiy so’rov - bir guruh kishilar bilan berilgan savollar bo’yicha suhbat olib boriladi.
   

SHaxsiy intervyu so’rov uslubida keng qo’llanilib, intervyu olib boruvchi tomonidan savollarga to’la javob olish va uni yanada aniqlashtirish imkonini beradi. Bunda yuzma-yuz savol-javob olib boriladi, bunda audio-vizual ko’makchi vositalar: rasmlar, tovarlar, diagrammalar yoki oldindan yozib olingan reklama roliklaridan foydalanish mumkin.⁴⁴ Intervyu yuqori mahoratli mutaxassislar ishtirokida, belgilangan savollar ko’lami amalga oshiriladi. Uning natijalari magnitofon yoki videomagnitofonlarga yozilishi, so’ngra umumlashtirilishi lozim. SHaxsiy intervyu bir necha minut yoki bir necha soat davom etadi va shu sababdan respondentlarga suhbatdan so’ng sovg’a berib rag’batlantirish maqsadga muvofiq hisoblanadi.