Buxoro davlat unversiteti agranomiya va biotexnoligiya fakulteti 3. bio 21 guruh talabasi Homidov bexruzning botanika fanidan kurs ishi mavzu: Ra’nodoshlar oilasi

Oddiy na’matak ( rosa canina). 1. bo’yi 3 -4 m. 2. buta . 3. barglari toq patsimon , 5 – 9 yaproqchali . 4. iyun – iyul oylarida gullaydi . 5. gullari yirik , eni 8 – 9 sm , asosan och pushti. 6. gul formulasi : ca5 co5 a∞ g∞ . 7. mevasi soxta , to’q qizil , uzunchoq tuxumsimon , 2 – 3 cm . 8. tabobatda avitaminoz kasalligi oldini oladi. 9. o’zbekistonda bu turkumga 13 tur o’simlik o’sadi. 10. na’matak madaniy atirgullarning yovvoyi turi hisoblanadi. 11. atirgullarning yer yuzida 10 000 navi o’zbekistonda 340 navi ekiladi.

Olma – raʼnodoshlarga oilasiga mansub, barg to‘kuvchi daraxtlar yoki butalar turkumi, urug‘li meva daraxti. O‘zbekistonda yovvoyi olma turlari, asosan, Toshkent viloyatidagi Bo‘stonliq, Parkent, Ohangaron tumanlarining tog‘li hududlarida uchraydi. Mevasi pishish vaqtiga qarab, yozgi, kuzgi va qishki navlarga bo‘linadi. Olma sovuqqa chidamli, yorug‘sevar va namsevar, tuproq tanlamaydi, lekin unumdor tuproqlarda yuqori hosil beradi. 21-asrning 10-yillaridan boshlab, O‘zbekistonda pakana payvandtaglarda o‘stirilgan, tez hosilga kiradigan olma bog‘lari yaratish, chet el navlarini ekish harakati keng yoyildi. Ayniqsa, intensiv bog‘ usulida olma daraxtlarini yetishtirishga alohida ahamiyat berib kelinmoqda. Yurtimizda olmaning turli navlari yaratilgan, bu borada yetakchi muassasa Akademik M. Mirzayev nomli bog‘dorchilik, uzumchilik va vinochilik ilmiy-tadqiqot instituti hisoblanadi. Ayni paytda mamlakatimizning deyarli barcha hududlarida olmaning 31 navi yetishtiriladi. Bugungi kunda yurtimizda yetishtirilayotgan olma mahsuloti Afg‘oniston, Belorus Respublikasi, Qozog‘iston, Qirg‘iziston, Mongoliya, BAA, Rossiya, Tojikiston, Turkmaniston, Ukraina, Chexiya kabi mamlakatlarga eksport qilinmoqda.

Daraxtning bo‘yi o‘rtacha 3,8 m, shox-shabbasi keng piramida shaklida. Hosilga to‘rtinchi yili kiradi. Mevasi kesik konus shaklida, pushti chiziqlari bor, tillasimon sariq, o‘rtacha vazni 116 g, eti sarg‘ish, mayin, xushbo‘y, mevasi nordon shirin.
Nav yozda pishadi. Mevasi iyunning birinchi o‘n kunligida yetiladi. Hosildorligi – 211,8 s/ga, eng yuqori hosildorligi esa 382 s/ga ni tashkil etadi.