Buxoro Davlat universitetining Geografiya fakulteti (sirtqi) 9-1Geo s-20 talabasi Qurbonov Jonibekning Jahon geografiyasi fani mustaqil ishi

Buxoro Davlat universitetining Geografiya fakulteti (sirtqi) 9-1Geo S-20 talabasi Qurbonov Jonibekning Jahon geografiyasi fani mustaqil ishi

Mavzu:Oʻrta Sibir oʻlkasiga tabbiy geografik tavsif berish.

SIBIR 

 Osiyo hududining katta qismidagi tabiiy o’lka. Gʻarbda Ural togʻlari, sharqsa Tinch okean suvayirgʻichi togʻ tizmalarigacha va shim. da Shim. Muz okeani qirgʻoqlaridan, jan. da Qozogʻistonning sertepa dashtlari hamda Mongoliya va Xitoy chegarasigacha davom etadi. Shim. dan janubga 3500 km, gʻarbdan sharqqa 7000 km dan koʻproq masofaga choʻzilgan. Mayd. 10 mln. km2.

Sibir hududida Saxa (Yakutiya), Tuva, Buryatiya Respublikalari, Oltoy va Krasnoyarsk oʻlkalari, Tyumen, Kurgan, Omsk, Novosibirsk, Tomsk, Kemerovo, Irkutsk va Chita viloyatlari joylashgan.

Tabiati. Sibirning asosiy tabiiy oblastlari: Gʻarbiy Sibir tekisligi, Oʻrta Sibir yassitogʻligi, Jan. Sibir va Shim. Sharqiy Sibir togʻlari. Jan. Sibir toglari tarkibiga Oltoy, Gʻarbiy Sayan, Sharqiy Sayan, Tuva Respublikasi togʻlari, Baykalboʻyi va Baykalorti (Zabaykalye) kiradi. Shim.

Iqtisodiyoti. Urushdan keyingi yillarda Sibirda Angara va Yeniseyning gidroenergiya resurslari oʻzlashtirila boshladi. Irkutsk, Bratsk va Krasnoyarsk GESlar qurildi. Abakan — Tayshet va Tayshet — Lena t. y. lari, Tuymazidan Angarskka neft quvuri oʻtkazildi. Moskvadan Baykalgacha boradigan Transsibir t. y. magistrali elektrlashtirildi. Saxa (Yakutiya)da olmos konlari topildi.

Sibir dagi oʻrmon sanoati korxonalarida yogʻoch, yogʻochtaxta, sellyuloza ishlab chiqariladi. Rossiyadagi yirik oʻrmon sanoati majmualari Bratsk va UstIlim hamda Lesosibirskda, sellyuloza z-di Baykalskda barpo etildi.

Ekin maydonlari, asosan, Sibirning jan. qismida. 1950 — 60 y. larda Sibirda qoʻriq yerlar oʻzlashtirildi (Gʻarbiy Sibirda 7 mln. ga dan ortiq). Ekin mayd. 26,7 mln. gektar. S. da tovar gʻalla (asosan, bahori bugʻdoy), goʻsht, mol yogʻi yetkazib beriladi. Chorvachilikda kramol, kuy va echki boqiladi. T. y. uzunligi 14 ming km [shundan yarmi elektrlashtirilgan.