|
V. Kommunikativ layoqatini shakllantirish bosqichlari toʻgʻrisida turli tilshunos va metodistlarning olib borgan izlanish va tadqiqotlari.
Communicative minds madaniyatni va uning professional faoliyatda o'ziga xos namoyonlarini sintez qiluvchi integral sifatdir.
Kommunikativ kompetentsiya talablarni bajarishdir. Ushbu oidalarning eng muhimlari uyidagilar:
1. Eng keng targalgan qoida - bu o'z-zidan tushunilmagan yoki to’liq tushunilmagan bo’lsa, fikr bildirishni boshlashning iloji bo’lmagan qoidadir.
2. Tushunish uchun doimiy tayorgarlik qoidasi. Koʻpincha semantika va shaxsiy to’siqlar mavjud bo’lib, ular ko’pincha habarlarni to’liq va to`gri olib keladi.
3. Aniqlik koidasi. Nomalum, noaniq so'zlardan qochish kerak va begona yoki yuqori ixtisoslashgan atamalardan foydalanish lozim.
4. Ogzaki balmagan signalarni nazorat qilish qoidasi. Fagat nutqingizni xabarning mazmunini nazorat qilmoq emas. Bundan tashqari, uning tashqi escort - yuz ifodalari, imo-ishoralari, intonationasi, positionssi bilan bo‘g‘lik bulgan qismida uning shaklini nazorat qilish kerak.
5.Oz nohaqligi qoidasi. Aloqa davomida har doim shahsiy nuqtai nazar noto'g'ri bo'lishi mumkinligiga ruhsat berish kerak. Bu ko’pincha jiddiy xatolardan og'olmaydi.
6. Oy va vaqt qoidasi. Har qanday xabarning oshirish o'z vaqtni amalga oshirishgan eng munosib vaziyatni tanlashda keskin oshadi.
7. Ochilik koidasi. Yangi ochilganning tasiri ostida o'z nuqtai nazarini qayta ko'rib chikishga tayer bo'lishni, turish, suhbatdoshning nuqtai nazarini qobul qililish va hisobga olish qobiliatini anglatadi.
8. Faol wa konstruktiv tinglash koidasi samarali kommunikatsiyalarning xususiyatlaridan biridir.
9. Fikr-mulokaza Qoidalari. Bu oid, ohir-oqibatda, kommunikativ har onning assosiy maqsadiga ko'rishni ta'minlaidi o'zaro oshirish asosini quyidagilar tashkil qiladining kommunikativ kompetensiyasi:
- muloqotni tashkil qilish - shahslararo muloqot ko'nikmasi;
- many, kontaktni saklash, teskari aloqani y qurish;
- qilishning muloqot yordamni tahlili.
H. Mustafayeva o'z tadqiqotida ingliz tili grammatikasini izhtimoy-gumanitar fanlar fakulteti har o’zbek guruhlari talabalari tomonidan o'zlashtirishning linguodidaktik zararlari, ishlab chiqarish usullari bir mazhmua sifatida tadqiq etgan T. Madrakhimov ingliz tili so'zlashuv nutqining structured, funksional-semantik wa pragmatist hususiyatlari kommunikativ tilshunoslik amda kiyosiy tipologik nuqtai nazardan tahlilga oid tomonidan o'rgandi. Sifatidning bir varianti xizmatlarini Svzlashuv nutqining tasvirlash va tahlil qilish bilan cheklanib olmasdan, uning sifat characteristics blue belgilab xizmatidan foydalanish hom ani ethnosociolinguistic, cognitive-communicative, paralinguistic, ruphysiologic, modalik, individual turley lisony birliklar misolid yoritib berildi.
Psixolog va pedagogika adabiyotlarda kompetentsiya tourli ta'riflari uchun:
Kommunikativ kompetensiya - bu ichki resurslar uchun zarur bulgan tizimli samarali kommunikativ shahslararo o'zaro munosabatlarning muayyan bo'yicha harakatlar.
Kommunikativ kompetentsiya - bu shahslararo tajribani davomning darazhasi, yangi ta'lim bilan o'zaro muloqot qililish shahs talab qilinadigan boshqa bu jamiyatda muvaffayatli ishlash uchun.
Kommunikativ kompetensiya - bu aniq narsalarni qo'yish va amal
qilish kabilar aloqa o'yinlari turlari: maqsadlarni aniqlash aloqa, vaziyatni bakolash, qisobga olish kamkorning niyatlari va aloqa usullari (hamkorlar), strategiyalarni belgilash, aloqa muwaffaqiyatini baholash, o'z nutq hatti-karakatlarini o'zgartirishga tayyor bilish. Nutq faoliyatning asosiy til materiali o'z ichiga fonetik, grammatika, moddiy lug'at Teal materiallarning xususiyiyatini, ularni faollashtiradigan nutq faoliyatining turli xususiyiyatlari hisobga olinib, ular mahsus natijalar asosida tanlanadi. Har bir til materiallar o'zining moslamalariga ega. O'quvchi yoki talaba ingliz tili materialini o'rganayotganda o'zbek, rus tililarning xususiyiyatlari unga tasir qiladi. Bunga ahamiyat va hisobga olish zarur. Har bir til materiallar oʻzini oʻrgatish xususiyiyatlariga, usul, yoʻl, usullarga, tanlash paydolariga, interference siga egadir.
Kommunikativ kompetentsiyaga ega bo'lish faoliyatini yo'naltirish yordam xizmatlarini aniqlashtirishni belgilanadi:
- motivatsiya va kiimat komponenti;
- kognitiv komponent;
- missiya komponenti;
- xul-atvor komponenti;
Xulosa qilib aytganda, shahsiy talimning koʻpligidan mulokot, integral. Sifat sifatida qaralishi kerak structureravium yordami kognitive, motivational, hissiy va hulq-atvor bulgan shahslar uning amalga oshirish shahning kommunikativ faoliyatning ortini, uning umumiy muloqot biliatini belgilaidi
Xulosa
Xalq ta’limi vazirligi huzuridagi mul’timedia umumta’lim dasturlarini rivojlantirish markazida yaratilgan elektron manbalarni namoyish etganda, o‘quvchilar yanada jonlanadi. Buning afzal tomoni shundaki, bola slayd orqali nafaqat buyum va narsani ko‘rib, tasavvuri boyiydi, balki fransuzcha talaffuz ko‘nikmasi ham hosil qilinadi. Xorijiy tilni o‘rganishdang muhim komponent tinglash, talaffuzqilish, o‘qish – yozish hisobladi.
Agar bola tog‘ri talaffuz qilishni o‘rgansa, yozish malakasini ham oson egallaydi. Bir – biriga uzviy bog‘liq bu jarayonlarga dars o‘tishda e’tibor berilishi kerak. Bolaga o‘z ona tili bilan bir vaqtda chet tilini ham o‘rgatish katta mehnat talab qiladi. Har bir ta’lim dargohi bu jarayonga an’anaviy va noan’anaviy tarzda yondashadi. Natija esa yillar o‘tib ma’lum bo‘ladi Ta'limning har qanday shaklida, lingvistik kompetentsiyalar barcha odamlar uchun keng, ko'ndalang, ko'p qirrali va asosiy bo'lishi kerak, shuningdek har bir ilmiy madaniyat va intizomga xosdir (Reyzabal, 2012). Ushbu kompetentsiyalar o'qish kabi boshqa shaxsiy qobiliyatlar bilan juda bog'liq, chunki kim o'qimasa, to'g'ri yoza olmaydi. Ushbu vakolatlar mutaxassislar (ilmiy hamjamiyatlar) yoki keng jamoatchilikning (barcha ijtimoiy sohalarga ilmiy tarqalishi) turli guruhlardagi odamlarning jamoaviy o'zaro ta'siri va bilimlarini ishlab chiqarish uchun zarurdir. Ingliz tilida gapirish ko’nikmasini rivojlantirish uchun eng avval talaffuzga e’tibor berishimiz kerak. Agar ingliz tilidagi so’zlarni to’g’ri talaffuz qila olmasak, nutqimiz boshqalar uchun tushunarsiz bo’lib qolishi mumkin. So’z boyligimizda mavjud bo’lgan barcha ingliz tilidagi so’z va iboralarimizning to’g’ri talaffuzini birma-bir tekshirib, o’rganib chiqishimiz kerak bo’ladi.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
