Buxoro davlat universiteti tarix fakulteti tarix kafedrasi

X U L O S A

Hozirgi kunda Janubi-Sharqiy Osiyoda etnik taraqqiyot jihatidan turli pog'onada turgan mingdan ortiq xalqlar yashaydi. Ular har xil til oilasi va guruhlariga oid bo'lib, son jihatidan bir-birlaridan farq qiladilar. Etnologiya fanida Janubi-Sharqiy Osiyo nomini olgan tarixiy enografik regionda katta-kichik xalqlar istiqomat qilganligi aniq.

Jahondagi etnik jarayon nihoyatda murakkab bo'lib, fanda qabul qilingan an'anaviy qabila, elat, xalq, millat, kabi tarixiy birliklar doirasida cheklanib qolmaydi. Hozirgi davrda bir necha elat yoki xalqning yaqinlashishi va uyushishi natijasida paydo bo'lgan yirik etnik birliklar masalan, Janubi-Sharqiy Osiyo xalqi orasida makroetnoslar bilan bir qatorda mahalliy xalq yoki millat ichida ba'zi xususiyatlari bilan ajralib turgan mayda etnografik guruhlar, mikroetnoslar ham mavjuddir.

Janubi-Sharqiy Osiyo mamlakatlarida yashab kelayotgan turli millat va elatlarning qadimgi va o'rta asrlardagi turli urug'-qabilalari va ularning etnos bo'lib shakllanish jarayonini, milliy-etnik tarkibini, o'rganilayotgan davrdagi joylashuvini etnologik nuqtai-nazardan o'rganish ushbu mavzuning asosiy maqsadidir.

Bitiruv-malakaviy ishni tahlil etish jarayonida Qadimgi Malayya arxipelagi xalqlarining qadimgi va o'rta asrlardagi geografik joylashuvi davlatchilik tarixi, xususan, Indoneziya, Malayziya, Filippin xalqlari haqidagi masalalar yoritildi. Shuningdek, qadimgi xalqlarining etnik tarixi va taraqqiyot, davlatchilik bosqichlari to'g'risidagi ma'lumotlar, Janubi-Sharqiy Osiyo xalqlarining, jumladan, hindixitoy yarim oroli xalqlari unda, qadimgi Vetnam, Birma, Tailand, Kambodja hamda Laosda tashkil topgan ilk sinfiy jamiyat va davlatlar to'g'risidagi malumotlar, shuningdek, butun Janubi-Sharqiy Osiyo mintaqasidagi xalqlarning qadimgi ibtidoiy e'tiqodlari hamda keyinchalik tarixiy omillar orqali kirib kelgan dunyo dinlarining tarqalishi jarayonlari ilmiy manbalar asosida kichik ilmiy tadqiqot darajasida bayon etildi.

Mazkur malakaviy bitiruv ishini tayyorlash jarayonida quyidagi xulosalarga kelindi:

- Xalqning kelib chiqish ildizi bilan uning etnogenezini katta tarixiy davr ajratib turadi. Bu davr ichida esa Janubi-Sharqiy Osiyo hududida bir emas bir necha elatlar tashkil topganligi ma'lum bo'ldi;

- Ilk qadimgi elatlar doimiy emas edi, ular yemirilib, ularning o'rnida boshqa elatlar vujudga kelganligi aniqlandi;

- ushbu regionda xilma-xil etnoslarning aralashuvi jarayoni doimo davom etib turgani ma'lum bo'ldi;

- Janubi-Sharqiy Osiyo xalqlari qadimgi va o'rta asrlarda ijtimoiy-iqtisodiy jihatdan turli darajada tursa ham, uzoq davr ichida bir-birlari bilan o'zaro yaqin munosabatlarda bo'lib, bir-birlariga madaniy-maishiy jihatdan o'tkazgan ta'siri natijasida umumiy xususiyatlarga ham ega bo'lib qolganligi namoyon bo'ldi;

- Bu hududlarda yashovchi aholi, avstroosiyo (Mon-kxmer)lar va Avstroneziya xalqlarining (malayyaliklar, yavaliklar) diniy-falsafiy dunyoqarashlarini o'rganishni qadimdan ushbu mintaqalarda istiqomat qilgan xalqlarni har birining o'ziga xos tarixi hamda milliy-madaniy hayoti negizidan boshlash lozimligi aniqlandi;

- Janubi-Sharqiy Osiyo xalqlari etnik turfaligi, turli xalqlar o'rtasidagi o'zaro qo'ni-qo'shnilik aloqalari bora-bora doim umumiy muomala vositasining yaratilishiga asos solganligi ma'lum bo'ldi;

- Janubi-Sharqiy Osiyo xalqlari milliy-ma'naviy madaniyatlari asosini ilmiy jihatdan o'rganilishi, xususan, moziy, ya'ni qadim ma'lumotlari zamirida boyitilishi, shubhasiz kelgusi muvaffaqiyatlarning debochasidir.

Ushbu bitiruv malakaviy ishni tayyorlashda foydalanilgan ma'lumotlardan “Arxeologiya va etnologiya asoslari” fanining etnologiya sohasini o'qitish jarayonida bevosita unumli foydalanish mumkin.

Фойдаланилган адабиётлар рўйхати: