Buxoro davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti

ko`nikmalariga ega bo`lishi kerak, 
- talaba organik ligandlar va kompleks birikmalar sintez qilishning shart-sharoitlarini aniqlash, 
kompleks birikmalarni sintez qilish, olingan moddalarning tarkibi, tuzilishini aniqlashda zamonaviy 
fizik-kimyoviy tadqiqot usullaridan foydalanish 
malakalariga ega bo`lishi kerak. 
 
Ma’ruza mashg’ulotlari 
Ma’ruza mashg’ulotlari katta sig’imli, multimedia qurilmalari bilan jihozlangan o’quv auditoriyalarida 
olib boriladi. 
Amaliymashg’ulotlar 
Amaliy mashg’ulotlar multimedia qurilmalari bilan jihozlangan auditoriyada har bir akademik guruhga 
alohida o’tiladi. Mashg’ulotlar faol va interfaol usullar yordamida o’tiladi, “Keys-stadi” texnlogiyasi 

---

53
ishlatiladi. Ko’rgazmali materiallar va axborotlar multimedia qurilmalari yordamida uzatiladi. 
Shuningdek, mavzudan kelib chiqib dars mashg’uloti mehmonxonada sayyor dars tarzida olib boriladi. 
Mustaqil ta’lim 
Mustaqil o’zlashtiriladigan mavzular bo’yicha talabalar tomonidan taqdimotlar, guruh bilan ishlanmalar, 
referatlar tayyorlanadi. 
№ 
Ma’ruzalar mavzulari 
Ma’ruza 
soatlari 
hajmi 
1 
Koordinatsion birikmalar kimyosining asosiy tushunchalari va tarixi. A. 
Vernerning koordinatsion birikmalar kimyoviy tuzilish nazariyasi. Kompleks 
birikmalarning sinflanishi, nomlanishi. Verner-Miolati qatori. 
2 
2 
L.A. Chugayevning sikllar qoidasi. Xelat komplekslar. Molekulyar va ichki 
kompleks birikmalar. Xelat effekti. Xelat izomeriyasi. 
2 
3 
Kompleks birikmalarda kimyoviy bog’ tabiati. Simmetriya elementlari.VBN 
va unga ko’ra kompleks birikmalarning geometrik tuzilishi. 
2 
4 
KMN. Gipotetik sferik maydon. Orbitallarning parchalanishi. MO usuli. 
Elektronlarning o’zaro itarishuvi (Nayxolm-Gillespi konsepsiyasi). 
2 
5 
Kompleks birikmalarning ligandlari. Mono- di-, polidentat, neytral va atsido 
ligandlar. Kompleks birikmalarning sintez usullari. Templat sintez. 
2 
6 
Kompleks birikmalarning hosil bo’lish termodinamikasi, eritmalardagi 
muvozanati, barqarorligi. Ularning barqarorligiga ta’sir etuvchi omillar. 
Irving-Vilyams qatori. 
2 
7 
Oksidlanish-qaytarilish reaksiyalari. Ichki sferadagi ligandlarning o’zaro 
ta’siri. Peyrone, Iergensen va Chernyaev qoidalari. Kompleks birikmalarning 
sanoatda, kundalik turmushda ishlatilishi, ahamiyati. 
2