Buxoro davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti ekologiya kafedrasi

Sho‘rxoq  cho‘l  zonasi. 

Kuzatishlarimiz  olib  borilgan    rayonning  shimoliy 

g‘arb    va  janubiy  g‘arbiy  hududlarida  uchraydi,  buday  yerlarda    sizot  suvlar    juda 

yuza  joylashgan.  Chunki  bahor  va  qish  bo‘yi  yoqqan  yomg‘ir  shu  yerlarga    oqib  

keladi,  natijada  sho‘rxoq  uchastkalar  paydo  bo‘ladi.    Tuproqning  ustki  qatlamini 

sho‘r  bosgach, u o‘simlikning o‘sishiga imkon bermaydi. Sho‘r va  sho‘rxok yerlar  

tarkibidagi tuzning  miqdoriga qarab  turli  xil: taqir, qattiq, quruq, ho‘l sho‘rxoq va 

botqoq sho‘rxoqlardan  iborat bo‘lishi  mumkin. 

  Taqir    yerlarning  chekkalarida    va  yoriqlar    orasidagi    yaltirbosh, 

qo‘ng‘irbosh,  kamg‘oq,  uchma,  choy  o‘t,  momiq  kabi  efemer  va  efemeroidlar 

o‘sadi.  O‘simliklar  turi  va    qoplamining  kamligi  tufayli  taqir  yerlar  deyarli  yaylov 

xizmatini  o‘tay  oldi.  Shu  sababli  na  dehqonchilikda    na  chorvachiliqda 

foydalanilmasdan  kelinayotgan  bunday  yerlarni    o‘simliklar  ekish-  fitomelioratsiya 

yo‘li    bilan  yaxshilash  va  hosildorligini  oshirish  yaylovshunos  olimlar,  qishloq 

xo‘jaligi mo‘taxassislari  oldidagi  muhim vazifalardan  biri  bo‘lib  turibdi. 

  Qorabarak  –

sho‘radoshlar  oilasiga  mansub  buta    bo‘lib,  bo‘yi  1,3,5  mga 

etadi,  poyasi  kuchli  shoxlangan  bir  yillik  navdalari  kul  rang,  sersuv  va  tuksiz  

bo‘ladi.  U  mart  oyida  ko‘karadi.  Ildizi  o‘q  ildiz,  ancha  chuqur  joylashadi.  

Qorabarak  iyun-iyul  oylarida   gullaydi, gullari  oq, urug‘idan yaxshi ko‘karadi. 

  Qorabarakni  mollar  ko‘kligida  yaxshi  emaydi.  U  qurigach  kuz  va  qishda 

boshqa  o‘simliklar  qor  ostida  qolganda,  u  qordan  yuqori  chiqib  turadi,  shoxchalari  

nam  bilan  yumshab  tarkibidagi  tuzlar  kamaygach  mollar    ishtaha  bilan    eydi  .  U 

asosan nam va sersuv sho‘rxok   yerlarda  keng  tarqalgan. 

 

Sarsazan- 

  sho‘radoshlar    oilasiga  kiradi.    Bo‘yi  10-30  sm  ga  etadi,  yarim 

buta  holida  o‘sadi.  Poyasi  juda  shoxlangan,  sersuv,  ba’zan  bir  tupi  1  m  kv  joyni 

egallaydi. U yer bag‘irlab o‘suvchi o‘simliklar avlodiga mansub. Barglari  juda kam, 

qisqarib  ketgan.  Sarsazan  mart-  aprel  oylarida  ko‘karadi,  iyul-avgust  oylarida  

gullaydi.  Gullari  kichik,  ko‘rimsiz.  Mevasi  avgust-oqtyabr  oylarida  pishadi. 

Respublikamizning  sho‘rxok  yerlari keng tarqalgan. 

 

Qora  sho‘ra-

  sho‘radoshlar  oilasiga  kiradi.  Bo‘yi  5-50  smga  etadi.  Bir  xil 

o‘sadi.  Poyas i asosidan  shoxlangan,  bo‘g‘inli,  sersuv,   tuksiz. 

Qorasho‘ra

  

---

 

26

mart-aprel    oylarida  ko‘karadi.    Ildizi  o‘q  ildizli.  Ko‘pincha  yerning  yuza  qismida 

yon  ildizlar   hosil qiladi,  iyun oyida  gullaydi. Gullari  qisqa, boshoqsimon. Mevasi 

iyun-avgust  oylarida  pishadi.    Urug‘i    ilmoqsimon,    mayda    tukchalar    bilan  

qoplangan.