Buxoro davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti “Biologiya” kafedrasi

TAKTIL RETSEPTORLARNING YOSH XUSUSIYATLARI. 

Taktil  retseptorlar  ham  bola  tig‘ilishi  bilan  faoliyat  ko‘rsatadi.  Emizikli  bolalarda 

yuz, kaft, tovon sohasi retseptorlarining o‘ta qo‘zg‘aluvchanligi kuzatilgan. Bolalar 

8-10  yoshlik  davrlarida  bu  retseptorlat  zo‘r  berib  rivojlanadi  va  yoshi  kattalasha 

brogan  sari  individual  holatda  pasaya  boradi.  Bolalarda  hid  billish  kattalardan 

yuqori, og‘riqni sezish chaqaloqlarda juda past.  

HID  BILISH  SENSOR  TIZIMI.  Hid  bilish  sensor  tizimining    retseptori  yuqori 

burun yo‘lidajoylashgan. Ular birlamchi retseptorlardan bo‘lib, ikkita o‘sintaga ega. 

Hujayra  tanasining  tepa  qismida  kiprikchalar  bilan  tugaydigan  dendrite,  asos 

qismida  esa  akson  boshlanadi.  Dendritning  uchi  cho‘qmor  shaklida  kengaygan, 

undan  6-12  dona  juda  ingichka  0,3  mkm,  uzunligi  10mkm  bo‘lgan  tolalar, 

kiprikchalar  o‘sib  chiqqan.  Kiprikchalarni  maxsus  bezlarning  suyuqlik  maxsuloti 

qamragan.Ular  harakat  qilish  qobiliyatiga  ega.  Kiprikchalarning  ko‘pligi  va 

harakatlanishi hidli modda molekulasi bilan uchrashish ehtimolini oshiradi. Odamda 

hid  bilish  retseptorlari  soni  10  mln  atrofida,  ular  tayanch  hujayralar  o‘rtasida 

joylashgan. 

---