Buxoro davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti “Biologiya” kafedrasi

14-rasm.  Otolit  apparatining  tuzilishi.  1-otolitlar,  2-otolit  membranasi,  3-

retseptor hujayralari kipriklari, 4-retseptor hujayralar, 5- tayanch hujayralar, 

6-asab tolalari.  

Otolit  apparat  retseptorlari  2-20  sm/s

2

  ga  teng  tezlanishni  sezishga  imkon  beradi. 

Ampula  kristasidagi  retseptorlar  esa    boshning  chap  va  o‘ng  tomonlarga  1

0

 

---

engashtirilganini,  orqa  va  oldinga  1,5-2,0

0

  engashtirilganini  sezishni  ta‘minlaydi. 

Tukli  hujayralardan  impulslarni  MNT  ga  o‘tkazuvchi  aksonlar  vestibulyar  nervni 

(bosh  chanoq  VIII-  juft  nervning  qismi)  hosil  qiladi.  Bu  nerv  uzunchoq  miyadagi 

vestibulyar yadrolarda tugaydi. Uzunchoq miyaning chap va o‘ng yarmida yuqori, 

medial,  lateral  va  pastkiyadrolar  tafovut  qilinadi.Bu  yadrolardan  chiqqan  nerv 

tolalari  ularni  markaziy  nerv  tizimining  boshqa  qismlari  bilan  bog‘laydi. 

Vestibulaspinal yo‘l tolalari asosan yozuv muskullarining gamma-motoneyronlarda, 

qisman  alfa-motoneyronlarda  tugaydi.  Bu  yo‘lning  bo‘yin  muskullari  faoliyatini 

boshqaruvchi  motoneyronlarga  ta‘siri  static  stano-kinetik  reflekslarni  yuzaga 

chiqishida muhim ahamiyatga ega.  

 

Vestibulyar  yadrolar  ko‘zni  harakatlantiruvchi  nerv  yadrosi,  miyacha, 

to‘rsimon  formatsiya,  gipotalamus,  talamus  orqali  miya  po‘stlog‘I  bilan  ham 

bog‘langan.  

 

Vestibulyar tizimning shikastlanishini harakatlar boshqaruvining buzilishi va 

bir  qator  vagatativ  o‘zgarishlarga  (  bosh  aylanishi,  ko‘ngil  aynishi,  terlash  va 

h.k.)sabab bo‘ladi.