Buxoro davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti “Biologiya” kafedrasi

HOLATNI  SEZISH.  Ko‘rmasdan  turib  ham  oyoq-qo‘llarimiz,  ularning  qismlari 

bir-biriga nisbatan qaysi holatda turganini darrov aniqlaymiz. Proprioretsepsiyaning 

bu xususiyati holatni sezish deyiladi. To‘g‘rirog‘I holatni sezish har bir bo‘g‘inning 

bukilgan  burchagini  aniqlashga    asoslangan.  Olingan  axborot  juda  aniq  bo‘ladi. 

---

Buni  bir  qo‘lning  holatini  ko‘rmay  turib,  ikkinchi  qo‘l  bilan  aniq  takrorlash 

isbotlaydi. Holatni sezish deyarli adaptatsiyaga uchramaydi.  

HARAKATNI SEZISH.  Ko‘zni yumib turib, bo‘g‘imlarning bukilish burchagini 

o‘zgartirganda  biz 

harakat 

yo‘nalishi 

va  tezligini 

yaxshi  sezamiz. 

Proprioretsepsiyaning  bu  xususiyati  harakatni  sezish  deyiladi.  Bu  sezgi  harakat 

passiv bo‘lganda ham ( qo‘lni birov harakatlantirsa ham) saqlanib qoladi. Harakatni 

sezish bo‘sag‘asi burchakning o‘zgarish amplitudasi va tezligiga bog‘liq.  

 

Bu  bo‘sag‘a  proksimal  bo‘g‘imlarda  distal  bo‘g‘nlarga  nisbatan  kam. 

Odamning  yelka  bo‘g‘inida  harakatni  sezish  qobiliyati  barmoq  bo‘g‘nlaridagiga 

nisbatan  40  marta  yuqori.  Harakatni  sezishda  noaniqliklarga  yo‘l  qo‘yilishi 

mumkin. Masalan, ikki qo‘l bilan ayni vaqtda bir xil harakatlar qilinganda, bir qo‘l 

ikkinchi  qo‘ldan  orqada  qoladi.  Bu  xato  beiztiyor  yuzaga  chiqadi  va  harakat 

qilayotgan odam uni sezmaydi.