Buxoro davlat universiteti pedagogika kafedrasi «umumiy pedagogika»

Oliy ma’lumotlilar 
Bitiruvchilarning  mutlaq  ko’pchiligi  xalq  xo’jaligining  turli  sohalarida  samarali 
mehnat qiladilar. Oliy ma’lumotli mutaxassislar soni jihatidan Yaponiya jahonda ikkinchi 
o’rinda  turadi.  Ming  ishchiga  190  ta  oliy  ma’lumotli  mutaxassis  to’g’ri  keladi.  Bu 
ko’rsatkich  AQShda  har  ming  kishiga  294,  Buyuk  Britaniyada  138,  Frantsiyada  115 
nafardir. 
Bitiruvchilarga  eng  yuqori  haq  tulanadi.  Erkaklarga  nisbatan  ayollar  bajarilgan  bir 
xil ish uchun 10 foiz kam haq oladilar. 
Muammolar va rejalar 
Yaponiya  iqtisodini  rivojlantirish  va  yangi-yangi  ishlab  chiqarish  texnologiyasini 
joriy  etish  bo’yicha  ulkan  yutuqlarni  qo’lga  kiritdi.  Bunga  sabab,  aholi  ma’lumot 
darajasining  yuqoriligidir.  Yaponiya  ta’limining  asosiy  maqsadi  va  mazmuni  aholini 
zamonaviy  texnik  hamda  texnologik  jarayonlar  bilan  jihozlangan  hozirgi  zamon 
sanoatida  samarali  ishlashra  moslashtirishdir.  Mamlakatda  maktabga  muhim  ijtimoiy 
vazifani bajaruvchi, jamiyatning olg’a siljishini ta’minlovchi dargoh deb qaraladi va xalq 
tomonidan e’zozlanadi. 
Yaponiya ta’limidagi muammolar ustida so’z ketadigan bo’lsa, bu birinchi navbatda 
yuqori  kategoriya,  baho,  reyting  uchun  o’quv  muassasalari  o’rtasidagi  raqobat  va 
kurashdir. Bu masalani Yaponiya ijtimoiy shiroitida oqilona hal etish juda qiyin. Chunki, 
yuqori  toifali  oliy  o’quv  yurtlarga  asosan  badavlat  oilalarning  bolalarigina  kirib 
o’qiydilar.  1960  yillardan  boshlab  bu  muammolar  atrofida  noroziliklar  va  ihtiloflar 
kuchayib ketdi. 
Fuqarolar  xususiy  bilim  maskanlarini  kamaytirib,  davlat  tasarrufidagi  o’quv 
yurtlarini ko’paytirishni talab qilmoqdalar. 
1984  yilda  Yaponiya  hukumati  ta’limning  muvaqqat  qo’mitasini  tuzdi.  Xuddi  shu 
yili Yaponiya o’qituvchilari Kengashi ta’limni isloh qilish bo’yicha o’z kengashini ta’sis 
etdi. Isloh qilish loyihasi quyidagilardan iborat: 
– tinchlik va xalqaro birdamlik; 
– inson huquqlari va ijtimoiy tenglik; 
– bilim olishga umrbod huquqiy kafolat; 
– ta’limda mustaqillik, o’zaro tajriba almashish, muloqot; 
– islohotni amalga oshirishda xalqning keng ishtirokini ta’minlash. 
Bu  kengash  tarafdorlarining  fikricha,  bilim  olish  majburiy  emas,  huquqiy  bo’lishi, 
bilim  olishga  intiluvchilar  birikishlari,  uning  taraqqiyoti  uchun  kurashuvlari  kerak.  Har 
holda,  yapon  ta’limi  kontseptsiyasida  yaqin  kelajakda  o’zgarshilar  bo’lishi  ham  ko’zda 
tutilmoqda. 
Yuqoridagilardan  ko’rinib  turibdiki,  Yaponiyada  ta’lim  tizimi  ham  shaklan,  ham 
mazmunan  yuksak  uyg’unlik  kasb  etgan.  Ibrat  olsa,  o’rganish  arziydigai  jihatlari  ko’p. 
E’tiborli  yana  bir  tomoni  –  Yaponiyada  faqat  milliy  an’analar  bilan  cheklanib  qolmay, 
jahondagi  Amerika,  Frantsiya,  Germaniya  kabi  taraqqiy  etgan  mamlakatlarning  ilg’or 
pedagogik ish tyajribalari ham ijodiy o’zlashtirilgan. 

---

213 
 
Bunday tajriba yangilanish jarayonini kechirayotgan mustaqil Respublikamiz ta’lim 
tizimini  yanada  yuqori  pog’onaga  ko’tarishda  qo’l  kelishi  shubhasiz.  Hamma  gap 
masalaga  mahalliy  sharoitdan  kelib  chiqqan  holda  ijodiy  yondashishda,  tashabbuskorlik 
va tashkilotchilik kursatib ish yuritishdadir.