Buxoro davlat universiteti pedagogika fakul’teti texnologik ta’lim kafedrasi

 Bort ziylariga ishlov berish usullari. 
 
Bortga bezak baxyaqatorli ishlov berilsa, bort va adip qaytarma uchlari 
o’ngiga ag’dariladi va bort bilan etak ziylariga pirovard shakl berish uchun, 
shuningdek, bu shaklni vaqtincha saqkab turish uchun, bort bilan adip 
qaytarmasi ziylarini ko’klanadi, kiyim etagi esa bukib ko’klanadi. Ziylar 
maxsus mashinada ko’klanadi. Adip qaytarma ziylari old bo’lak tomondan 
ko’klanadi. Etak, bukish haqi tomondan belgi chiziq bo’ylab bukib ko’klanadi. 
Ort bo’lak kesimli bo’lsa, kesim burchaklarini ham ziyi ko’klanadi. Ziy 

---

106 
ko’klanayotganda adip qaytarmasida 0,1-0,15 sm kenglikda adipdan, bortlarda 
0,1-0,2 sm kenglikda old bo’lakdan kant hosil qilinadi. Taqilmasi yuqorigacha 
yetadigan kiyimlarda old bo’laklardan 0,1-0,2 sm kenglikda kant hosil qilib, 
adip tomondan bort ziylari ko’klanadi. Adipning ichki cheti maxsus 
mashinada, qirqimidan 2-3 sm masofada baxyaqator yuritib old bo’lakka 
ilintirib ko’klanadi. 
Bort ziyiga yolg’on qaviq bilan ishlov berishda, ziy yashirin baxyali 
maxsus mashinada, qo’lda yashirin qaviq bilan yoki yelim plyonka bilan 
mahkamlanadi. Bu operatsiya bort ziyi ko’klanganda, hamda kiyim etagi bukib 
ko’klangandan keyin bajariladi. 
Ziy yelim plyonka bilan ishlanganda ,old bo’lak teskarisiga uning 
ag’darma chokidan 0,1 sm masofada yelim plyonka qo’yiladi. Buning uchun 
,bort ag’darma chok bilan tikilayotganda, kengligi 0,3-0,4 sm chok haqi 
qoldiriladi. Kiyim etagining teskarisiga uning bukish haqi chizig’idan bukish 
haqi tomondan 0,1 sm qoldiriladi. Kiyim etagining teskarisiga, uning bukish 
haqi chizig’idan bukib ko’klangandan keyin maxsus mashinada yoki qo’lda 
yolg’on qaviq solinadi.
Bort ziyiga o’rgimchak uya yelimli material qo’yib ishlanganda, bort 
bilan adip uchlari o’ngiga ag’darib to’g’rilanadi. Bort bilan adip qaytarmasi 
ziylarini ko’klayotganda, kengligi 1-1,5 sm bo’lgan o’rgimchak uya yelimli 
materialni chok haqi tagiga qo’yib ketiladi. 
Bort chetlari dazmollangan paytida, bu yelimli material asosiy 
materialga yopishtirib bort ziylarini va etak bukish haqini mahkamlaydi. 
Bortning chetlariga uzil-kesil shakl berish uchun namlab-isitib ishlov 
beriladi. Kiyim chetlari bo’lib-bo’lib presslanadi. Adip qaytarmasi old bo’lak 
tomondan, bort esa adip tomondan taqilma yuqori izmasidan boshlab, kiyim 
etagigacha presslanadi. Bortning bezak baxyaqatorini yoqasi avrali gazlamadan 
bo’lgan kiyimlarda kiyimga yoqa o’tkazikgandan keyin ,ayni vaqtda bortni, 
adip qaytarmasini yoqaning cheti bo’ylab yuritish, mo’yna yoqali kiyimlarda 
esa yoqaning kiyimga o’tkazishdan oldin yuritish tavsiya etiladi. 

---

107