Buxoro davlat universiteti «O’zbekiston tabiiy geografiyasi» fani bo’yicha ma’ruza matni

Adir va tog` oldi mintaqasi. Bu mintaqa uchun sariq ilon, chipor ilon (xavfsiz ilonlar) xos. Adirdagi ko`zoynakli ilon Bobotog`, Hisor, Zarafshon, Nurota tog`lari yonbag`rida, Surxondaryo vodiysida, Qarshi cho`lida uchraydi. Uning uzunligi 1,5 – 2 m. Gurza yoki ko`k ilon zaharli ilon bo`lib, uning zaharidan boshqa ilonlar chaqqanda foydalaniladi. Sut emizuvchilardan bo`rsiq, undan moyi va terisi uchun ovlanadi. Bo`rsiq yog`idan o`pka kasalligida foydalaniladi. Sariq sassiqqo`zan, tulkining mo`ynasi ondatradan keyin turadi. Qishda tog`oldi va yozda tog` o`rmonlariga tomon ko`tariladigan bo`rilar og`irligi 35-45 kg. gacha. Adirda ko`rsichqon, quyon, jayra keng tarqalgan. Keyingi vaqtda bu mintaqada norka ko`paytirilmoqda. G`allaorol rayonidagi maxsus mo`ynachilik xo`jaligida tez ko`paymoqda. U daryo va ko`l yaqinida in qurib, suv hayvonlari hasharotlar, qushlar bilan oziqlanadi.

Qushlardan burgut ko`p uchraydi. Miqqiy bular zararkunandalarni yo`qotadi. Adirda chil kakligi uchganida, chil-chil deb ovoz chiqaradi. Ko`k qarg’a aprelda kelib, sentabr oxirida uchib ketadi.

Adirning pastki qismida tuvaloq ko`p uchraydi. Tog`lardagi jarlarda ukki in qo`yadi.