Buxoro davlat universiteti O’zbekiston respublikasi

2.3.1- Jadval. Nanotrubkalarning ho’llash xususiyatlari ( temperatura erish 

nuqtasiga yaqin.) 
Modda

Sirt taranglik, mN

m
-1

Kapillyarlik 

HNO
3
43
ha

S
61 

ha
Cs

67

ha
Rb

77

ha 

V
2

O

3
80

ha

Se
97

ha

Qo’rgoshin oksidlari
(PbO ~ 132) 
ha

---

53 

Vismut oksidlari 
(V

2

O
3
~ 200) 

ha
Te

190

ha
Pb

470

yo’q
Hg

490

yo’q
Ga

710
yo’q

Nanotrubkalardagi kapilyar hodisalarga bag’ishlangan tajriba natijalarini 

analiz qilganda kislorodning rolini ham e’tiborga olish lozim-ki, uning mavjudligi
ko’p hollarda bu natijalarga bevosita ta’sir ko’rsatadi. Masalan; vakuumda 
bajarilgan nanotrubkalarni vismut (Bi) va qo’rg’oshin (Pb) bilan to’ldirish
tajribalari natijasiz tugadi. Analogik tajribalar havoda bajarilganda kapillyar 
effektlar qayd etildi. Bunday natijani yuqorida aytilgan kapillyar hodisalar va sirt
taranglik kattaliklari orasidagi tasavvurlar bilan tushuntirish mumkin.
Eritilgan qo’rg’oshin (Pb) va vismut (Bi) oksidlarining sirt tarangliklari toza
eritilgan metallarning qiymatidan ancha kattadir. Shu sababli kislorodning bo’lishi 
oksidlarning hosil bo’lishiga olib keladi va natijada kapillyar hodisalarning
kechishiga hissa qo’shadi.
Sirt tarangligi 200mHm
-1
dan katta bo’lgan materiallar uchun nanotrubkalar 

kapillyar xususiyatlarini namoyon etmasada, bu muammoni yechish yo’li topildi.

Kichik sirt taranglikka ega va shu xususiyatiga asosan nanotrubka ichiga kira 
oluvchi erituvchilardan foydalaniladi. Erituvchi sifatida kontsentirlangan azot
kislotasidan foydalaniladi. Uning sirt tarangligi nisbatan katta emas 
)
43

(

1


mHm

---

54 

Xulosa 
II bobda nanotrubkalarning amaliy qo’llanishi masalalari ko’rib chiqilgan 
bo’lib unda asosiy e’tibor nanotrubkalar asosida kompyuterlar xotirasini ishlab
chiqish nanotranzistorlar, nanodispleylar, nanobatareyalar, metaloeletronika va 
molekulyar elektronika elementlarini ishlab chiqish o’rganilgan va chuqur tahlil
etilgan.

---

55