Buxoro davlat universiteti jahon tarixi kafedrasi

Ma’ruza mavzulari
Dars soatlari hajmi
1.	Kursga kirish. Insoniyat tarixida fan va texnikaning roli. Qadimda ilmiy bilimlarning shakllanishi	2
2.	Antik dunyoda fan va texnika. Qadimgi Yunonistonda ilmiy bilimlarning rivojlanishi	2
3.	Qadimgi Rimda ilmiy bilimlar va texnikaning taraqqiy etishi	2
4.	IX-XI asrda Musulmon Uyg’onish davri. SHarq allomalarining dunyo ilmiy tafakkuri taraqqiyotiga qo`shgan hissasi	2
5.	Markaziy Osiyolik ulamolarning musulmon madaniyatiga qo`shgan hissasi. Markaziy Osiyolik qomusiy mutafakkirlarning dunyo sivilizatsiyasida tutgan o`rni	2
6.	O`rta asrlarda Evropa fani	2
7	G’arbiy Evropada Uyg’onish davri. XIV-XVI asrlar Evropada fan va texnika rivojida yangi davr	2
8	Markaziy Osiyoda Temur va temuriylar davri fan va texnika taraqqiyoti	2
9	Yangi davr fani. Fanning shakllanish jarayoni va uning zamonaviy talqini	2
10	XIX va XX asr boshlarida ilmiy bilimlar va texnikaning rivojlanishi	2
11	XVI-XIX asrlarda Markaziy Osiyoda fanning ahvoli	2
12	XX asr ilmiy texnika taraqqiyoti va ilmiy-texnika inqilobi asri	2
13	Mustaqil O’zbekistonda ilm fanning rivojlanishi	2
	Jami: 26 soat

№	Seminar mavzulari	Dars soatlari hajmi
	Fan tarixi kursiga kirish. Antik davrda ilmiy tafakkurning paydo bo‘lishi.	2
	Qadimgi YUnoniston ilmiy bilimlarning rivojlanishi	2
	Qadimgi Rimda fan.	2
	IX–XI asrda Musulmon Uyg‘onish davrida fanning rivojlanishidagi o‘ziga xos xususiyatlar	2
	O‘rta Osiyo allomalarining insoniyat yaratgan sivilizatsiyaga qo‘shgan hissasi	2
	Xorazm Ma’mun akademiyasi va uning vujudga kelishidagi tarixiy shart – sharoitlar. Tabiiy va ijtimoiy fanlarning rivojlanishi	2
	Abu Rayxon Beruniyning ilmiy merosi. Abu Ali ibn Sinoning ilmiy merosi.	2
		2
	O‘rta asrlarda Evropa fani	2
	G‘arbiy Evropada Uyg‘onish davri. XIV-XVI asrlar Evropada ilmiy bilimlar rivojida yangi davr.	2
	Amir Temur va temuriylar davrida Markaziy Osiyoda ilm – fanning gullab yashnashi.	2
	Samarqand ilmiy maktabi. Mirzo Ulug‘bek faoliyati. Qozizoda Rumiy, Ali Qushchi. Alisher Navoiy va Boburning o‘zbek adabiy tili rivojiga qo‘shgan hissasi	2
	Yangi davr fani. Hozirgi zamon tushunchasidagi fanning shakllanishi.	2
	XVIII asr ikkinchi yarmida texnologik o‘zgarishlar.	2
	XVI asr birinchi yarmi – XIX asrlarida Markaziy Osiyoda fan. XIX asrda rus olimlari Turkistonda	2
	XX asrda fanning rivojlanishi. Ilmiy – texnika taraqqiyotining mohiyati va ahamiyati.	2
	XX asrdagi muhim ilmiy kashfiyotlar.	2
	Markaziy Osiyoda birinchi universitetning ochilishi.	2
	O‘zbekiston Fanlar Akademiyasining tashkil topishi	2
	Sovet totalitar tuzumining fanga nisbatan qatog‘onchilik siyosati.	2
	Mustaqil O‘zbekiston fanning rivojlanishi..	2
	Jami 42 soat

Mustaqil ishni topshirish shakli va mazmuni.

Bakalavrlar mustaqil ishni tayyorlashda mazkur fanning hususiyatlari va mustaqil ta`lim uchun belgilangan soat hajmini e`tiborga olgan holda quyidagi shakllardan foydalanishlari tavsiya etiladi:

• 
  seminar mashg’ulotlariga tayyorgarlik;
  
• 
  darslik va o`quv qo`llanmalari bo`yicha fan boblari va mavzularni o`rganish;
  
• 
  tarqatma materiallar bo`yicha ma`ruzalar qismini o`zlashtirish;
  
• 
  maxsus adabiyotlar bo`yicha fanlar bo`limlari yoki mavzulari ustida ishlash;
  
• 
  talabalarning o`quv, ilmiy, tadqiqot ishlarini bajarishi bilan bog’liq bo`lgan fanlar bo`limlari va mavzularini chuqur o`rganish;
  
• 
  faol va muammoli o`qitish uslublaridan foydalanadigan o`quv mashg’ulotlari.
  

№	Mustaqil ta’lim mavzulari	Dars soatlari hajmi
1.	Qadimgi SHarqda ilmiy tafakkurning rivojlanishi ” mavzuida esse yozish.	2
2.	“Qadimgi YUnonistonda fan” mavzuida internet yordamida ma`lumot tayyorlash.	2
3.	“ Qadimgi Rimda fan ” mavzuida intertnet materiallari asosida ma`lumot tayyorlash.	2
4.	“Cuqrot buyuk mutafakkir” mavzuida tarixiy badia tayyorlash.	2
5.	“ Platon ulug’ mutafakkir alloma ” mavzuida maqola yozish.	2
6.	“Aristotel’ antik dunyoning universial aql egasi” mavzuida ilmiy ma`ruza tayyorlash.	2
7	Platon maktabiga kiruvchi allomalarning ro`yxatini tuzish.	2
8	“Qadimgi Xitoyda fan” mavzuida ilmiy referat tayyorlash.	2
9	“Qadimgi Xindistonda fanning rivojlanishi” mavzuida referat yozish.	2
10	“Islom Uyg’onish davrida fan ” davra suhbatiga tayyorgarlik.	2
11	“Musulmon Uyg’onish davrida o`ziga xos xususiyatlari” mavzuida ma`ruza tayyorlash.	2
12	“ Baytul -Hikma ” allomalari haqida biografik ma`lumotlar tuzish.	2
13	Ahmad al – Farg’oniy haqida ma`lumotnoma tayyorlash.	2
14	Abu Nasr Farobiy haqida biografik maqola yozish.	2
15	“Xorazm Ma`mun akademiyasining 1000 yilligi” mavzuida O`zbekiston tarixi muzeyidan ekspozitsiyalarni o`rganish.	2
16	“Abu Ali ibn Sino buyuk qomusiy alloma” mavzuida ilmiy maqola tayyorlash.	2
17	“Imom al – Buxoriy buyuk muhaddis alloma mavzuida referat tayyorlash.	2
18	“Burhoniddin Marg’inoniy va O`rta Osiyo fiqh maktabi” degan mavzuida ilmiy ma`ruza tayyorlash.	2
19	“O`rta Osiyoning buyuk mutasavvuflar va ularning ilmiy merosi” mavzuida ma`lumotnoma tayyorlash.	2
20	“Evropada dastlabki universitetlarga asos solinishi” mavzuida davra suhbatiga tayyorgarlik.	2
21	“Buyuk geografik kashfiyotlar va uning fanga ta`siri” mavzuida referat yozish.	2
22	“N. Kopernik ulug’ olim” mavzuida internet saytlari yordamida ilmiy ma`ruza tayyorlash.	2
23	“ T. Kampanella haqidagi adabiyotlar ro`yxatini tuzish.”	2
24	Foma Akvinskiy haqida biografik ma`lumotlarni to`plash.	2
25	Evropada inkvizitsiya ta`qibiga uchragan olimlar haqida ma`lumot to`plash.
26	Temur davrida yashagan allomalarning ro`yxatini tuzish. (Temuriylar davlati tarixini o`rganish muzeyi ekspozitsiyalari asosida).	2
27	Temur va temuriylar davrida yashagan tarixchi olimlar haqida ma`lumotnoma tayyorlash.	2
28	“Mirzo Ulug’bek va uning ilmiy maktabi” mavzusida ilmiy referat tayyorlash.	2
29	“Alisher Navoiy ulug’ mutafakkir” mavzuida esse yozish.	2
30	Zaxiriddin Muhammad Boburning “Boburnoma” asari haqida kichik ilmiy tadqiqot tayyorlash.	2
31	“XVII asr oxiri va XVIII asrda Evropada fanning rivoji” mavzuida referat tayyorlash.	2
32	“XVII – XIX asrda O`rta Osiyoda fan” mavzuida referat.	2
33	“XX asr ilmiy texnika asri” mavzuida referat tayyorlash.	2
34	“XX asrda Buxoroda san’at va madaniyat” mavzuida referat tayyorlash.	2
35	“XX asrda Buxoroda maorif va ta’lim” mavzuida referat tayyorlash	2
36	“XX asrda O`zbekistonda fan” mavzuida referat tayyorlash	2

Dasturning informatsion - metodik ta`minoti

Mazkur fanni o`qitish jarayonida ta`limning zamonaviy metodlari, pedagogik va axborot-kommunikatsiya texnologiyalari qo`llanilishi nazarda tutilgan.

Dasturda ko`rsatilgan mavzular ma`ruza, seminar shaklida olib boriladi. SHuningdek, fanning dolzarb masalalari talabalarga mustaqil ish sifatida o`zlashtirish uchun beriladi. Fan zamonaviy pedagogik texnologiyaning qo`yidagi:

• 
  Aqliy xujum;
  
• 
  Klasterlarga bo`lish;
  
• 
  “Bumerang” texnologiyasi;
  
• 
  “Veer” texnologiyasi
  
• 
  Muammoli o`quv texnologiyasi;
  
• 
  O`yinli o`qish texnologiyasi;
  
• 
  Informatsion va telekommunikatsion ta`lim texnologiyasi;
  
• 
  Inovatsion ta`lim texnologiyasi singari metodlari orqali qo`llaniladi. Xuddi shu kabi slaydlar, mul’timedia namoyishlarini qo`llash ham nazarda tutiladi.
  

Foydalanilgan asosiy darsliklar va o`quv qo`llanmalari ro`yxati

Rahbariy adabiyotlar

1. 
   O‘zbekiston respublikasi Prezidenti SH. Mirziyoev 2017 yil 14 fevral, F-4849-son 2017 — 2021 yillarda O‘zbekiston respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo‘nalishi bo‘yicha harakatlar strategiyasini amalga oshirishga doir tashkiliy chora-tadbirlar to‘g‘risida farmoishi. O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami, 2017 y., 7-son, 88-modda
   
2. 
   Karimov I.A. Fanning vazifasi —Vatanning gullab yashnashiga xizmat qilish. T., 1994.
   
3. 
   Karimov I.A. Fan mamlakat taraqqiyotiga xizmat qilishi kerak. T., 1994.
   
4. 
   Karimov I.A. Ulug’bek ruxi abadiy yashaydi. T. 1994.
   
5. 
   Karimov I.A. O`zbekistan XXI asr busag’asida: xavsizlikka taxdid, taraqqiyot shartlari kafolatlari. T., 1997.
   
6. 
   Karimov I.A. Avlodlarning barkamol rivoji — O`zbekiston taraqqiyotining asosi. T., 1997.
   
7. 
   Karimov I.A. Mafkura— bu millat, jamiyat va davlatni birlashtiruvchi bayroq. T., 1998.
   
8. 
   Karimov I.A. Tarixiy xotirasiz kelajak yo`q. Tanlangan asarlar to`plami. T., 1999.
   
9. 
   Karimov I.A. YUksak ma`naviyat engilmas kuch. T, “Ma`naviyat” 2008.
   
10. 
    Karimov I.A. Jaxon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi, O`zbekiston sharoitida uni bartaraf etishning yo`llari va choralari. T., “O`zbekiston”, 2010.
    
11. 
    Karimov I.A. Asosiy vazifamiz – vatanimiz taraqqiyoti va xalqimiz farovonligini yanada yuksaltirish. T., “O`zbekiston” 2010.
    
12. 
    Karimov I.A. Biz bag’ri keng va xamdard xalqmiz. “Andijon nashriyot matbaa” Ma`suliyati cheklangan jamiyat. 2010.
    
13. 
    Karimov I.A. O`zbekiston mustaqillikka erishish ostonasida. T. O`zbekiston. 2011.
    

Asosiy darsliklar va o`quv qo`llanmalar

14. 
    O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Maxkamasining «O`zbekiston Respublikasi Fanlar Akademiyasi, Tarix instituta faoliyati takomillashtirish to`g’risida»gi qarori. «Xalq so`zi», 1998y. 27 iyul’.
    
15. 
    O`zbekistan Respublikasi Prezidenti I.A. Karimovning «Mirzo Ulug’bek» nomidagi Toshkent Davlat Universiteti «Mirzo Ulug’bek» nomidagi O`zbekistan Milliy Universiteti deb nomlash xaqidagi farmoni. «Xalq so`zi», 2000y. 28 yanvar’.
    
16. 
    Kotyukova T. Istoriya nauki. T., 2003.
    

Qo`shimcha adabiyotlar

1. 
   Alimova D.A. O`rta Osiyoda jadidchilik. YAngilanish yo`llari, islohotlar, mustaqillik uchun kurash. T., 2000
   
2. 
   Alimova D.A. Istoriya kak istoriya, istoriya kak nauka. T., “O`zbekistan” 2008.
   
3. 
   Axmedov B. «Ulug’bek» T., 1994.
   
4. 
   O`zbekiston Respublikasi Fanlar Akademiyasining 50 yilligi. T., 1993.
   
5. 
   Abdunabiev A. Vklad v mirovuyu tsivilizatsiyu. T., 1998.
   
6. 
   Abdunabiev A., Saidova M. Sto imen v vitke istorii. T., 2000.
   
7. 
   Abdulxakim SHara`iy Juzjoniy. Marg’iloniy va uning izdoshlari. T., 2000.
   
8. 
   Antichnaya kul’tura. Slovar’-spravochnik. M., 1995.
   
9. 
   Arabskaya srednevekov’ya kul’tura i literatura. M., 1978.
   
10. 
    Bartol’d V.V. Istoriya kul’turnoy jizni Turkestana. T.2, M., 1963.
    
11. 
    Biograficheskie spravki uchenix. T., 1990.
    
12. 
    Bongard-Levin G.M. Drevnie tsivilizaiii. M., 1989.
    
13. 
    Burxoniddin Al-Marg’inoniy. Xidoya. T., 2000.
    
14. 
    Bernal D. Nauka v istorii obshestva. M., 1956.
    
15. 
    Bulgakov P.G. Jizn’ i trudi Beruni. T., 1972.
    
16. 
    Virginskiy V.S, Xoteenkov V.F. Ocherki istorii nauki i texniki 1870-1917 gg.M., 1988.
    
17. 
    Vernadskiy V.I. Trudi po istorii nauki v Rossii. M., 1988.
    
18. 
    Velikie uchenie Sredney Azii i Kazaxstana. Alma-Ata 1965.
    
19. 
    Imom al —Buxoriy va uning dunyo madaniyatida tutgan o`rni mavzusidagi xalqaro konferentsiya materiallari. Samarqand, 1998.
    
20. 
    Iz istorii epoxi Ulugbeka. T., 1965.
    
21. 
    Keram K. Bogi, grobnitsi, uchenie. M., 1986.
    
22. 
    Konrad N.I. Zapad i Vostok. M., 1966.
    
23. 
    Komilov N. Tafakkur karvonlari. T., 1999.
    
24. 
    Konyushaya YU.P. Otkritie i nauchno-texnicheskaya revolyutsiya. M., 1974.
    
25. 
    Krachkovskiy I.YU. Tanlangan asarlar. M., 1957.
    
26. 
    Kuznetsov B.G. Idei i obrazi vozrojdeniya. M., 1979.
    
27. 
    Kodirov A. O`rta Osiyoda meditsinaning paydo bulishi. T., 1990. 27.
    
28. 
    Lunin B.V. Istoriografiya, obshestvennix nauk v Uzbekistane. Bio­bibliograficheskiy ocherk. T., 1972.
    
29. 
    Losev A.F. Filosofiya, mifologiya, kul’tura. M., 1991.
    
30. 
    Losev A.F. Istoriya antichnoy estetiki. M., 1980.
    
31. 
    Machin G.V. Sozdanie Akademii TSentral’noy Azii - velenie vremeni. Mayak Vostoka, 1994.
    
32. 
    Matyushin G.N. Arxeologicheskiy slovar’. M., 1996.
    
33. 
    Mifi narodov mira. entsiklopediya, t. 1-2, M., 1998.
    
34. 
    Mets A. Musul’manskiy renessans. M., 1966.
    
35. 
    Moziydan taralgan ziyo. Imom Al-Buxoriy. T., 1998.
    
36. 
    Milliy istiklol g’oyasi: asosiy tushuncha va tamoyillar. T., 2000.
    
37. 
    Nauka Sredney Azii i mirovaya tsivilizatsiya. T., 2000
    
38. 
    Nersesyants V.S. Politicheskie ucheniya Drevney Gretsii. M., 1979.
    
39. 
    Ocherki istorii estestvenno-nauchnix znaniy v drevnosti, M.. 1982.
    
40. 
    Ocherki arabskoy kul’turi V-XV vv. M., 1982.
    
41. 
    Ocherki istorii estestvennonauchnix znaniy. M., 1982.
    
42. 
    Rtveladze e. Velikiy shelkoviy put’. entsiklopedicheskiy spravochnik. T., 1999.
    
43. 
    Rtveladze e.V.,Saidov A.X., Abdullaev E.V. Ocherki po istorii tsivilizatsii drevnego Uzbekistana: gosudarstvennost’ i pravo. T., 2000.
    
44. 
    Rouzental F. Torjestvo znanie. M., 1978.
    
45. 
    Rojanskaya M.M. Mexanika na srednevekovom Vostoke. M., 1976.
    
46. 
    Saidkulov T.S. Ocherki istoriografii Sredney Azii. T., 1992.
    
47. 
    YU. Slovo o nauke. M., 1986.
    
48. 
    ToshDU: Ilm va Ma`rifat maskani. T., 1995.
    
49. 
    Taylor e.B. Pervobitnaya kul’tura. M., 1989.
    
50. 
    Tolstov SP. Po sledam drevnexorezmskoy tsivilizatsii. M-L., 1948.
    
51. 
    Uvatov U. Donolardan saboklar. T., 1994.
    
52. 
    Felta YA., Noviy L. Istoriya estestvoznaniya v datax. Xronologicheskiy obzor. M., 1987.
    
53. 
    SHamuxamedov III., Dan 3. Tashkentskiy Universitet osnovopolojnik nauki v Sredney Azii. T., 1980.
    
54. 
    Hoji Ismatulloh Abdulloh. Markaziy Osiyoda Islom madaniyati. T., “SHarq” 2005.
    
55. 
    Azizov. S. Markaziy Osiyoda astronomiya va Ulug’bek maktabi. T., “O`zbekiston” 2009.
    
56. 
    SHodmonqul Azizov, Sanobar Azizova. Ma`rifatparvarlik-ijtimoiy-madaniy xodisa. T., 2008.
    
57. 
    Xoluq Nurboqiy. Quroni Karimning ilmiy mo``jizalari. T., “Adolat”. 2002.
    
58. 
    Ocherki istorii i teorii razvitiya nauki. M., 1969.
    
59. 
    Nosirxodjaeva G. Problemi istoriko-filosofskoy misli v trudax Beruni.T., 2001.
    
60. 
    Valixanov M. Tabiatshunoslikning zamonaviy kontseptsiyalari. T., 2003.
    
61. 
    Kopetkov S.X. Kontseptsiya sovremennogo estestvoznaniya. M., 2002.
    
62. 
    Bohodirov R. Abu Abdulloh al-Xorazmiy va ilmlar tasnifi tarixidan. T., 1995.
    
63. 
    Xayrullaev M. O`rta Osiyoda ilk uyg’onish davri madaniyati. T., 1994.
    
64. 
    Sa`dullaev A, Satliqov A. Xorazm Ma`mun Akademiyasining tarixiy ildizlari. Urganch., 2003.
    
65. 
    YOshlar yili Davlat dasturi. 29 fevral 2008 y. “O`zbekiston ovozi”.
    
66. 
    Bahodirov R. Iz istorii klassifikatsii nauk na srednevekovom Vostoke. T., 2000.
    

Fanning nomi: Fan va texnika tarixi. Ma’ruza 26 soat, seminar 42 soat.

№1 Fan bobi -1; Bo‘limi - 1; Qiyinchilik darajasi - 3

Fan tarixi bo‘yicha dastlabki maxsus kafedra nechanchi yil va qaerda ochildi?