Buxoro davlat universiteti ijtimoiy-iqtisodiy fakulteti iqtisodiy ta

Mehmonxona zanjirining nomi	Mehmonxona (shahar)	Xonalar soni
Ochilgan yili
“Holiday Inn” “Radisson” “Kempinski” “Marriott” (Renaissance)	“Vinogradovo”(Moskva) “Slavyanskaya”(Moskva) “Lazurnaya”(Sochi) “Balchug”(Moskva) “Grand-hmehmonxona Yevropa” (Sankt Peterburg) “Grand-hmehmonxona”(Moskva)	154 430 300 234 301 400	1998 1991 1993 1995 1997 1997

Manba: http://www.bankreferatov.ru/db/M/3A1D47520165B543C32575190051293A. Kursovayarabota - “Krupneyshiegostinichniyesepi”(7-bet).

Yuqoridagi jadvalda Rossiyada mehmonxona zanjirlarining bir necha yillar oldin ish boshlashgani ma’lum. Bundan ko’rinib turadiki Rossiya turizmi MDHning ba’zi bir mamlakatlaridan yaxshiroq rivojlangandir. Shaharlariga e’tibor bersak asosan poytaxtda, yaxshi rivojlangan Yevropa qismida joylashgan Sankt – Peterburg shahri va albatta Sochi (o’zining tabiati, tog’lari, ekoturizm va qishki turizmi bilan mashhur) da bor. Albatta mehmonxona zanjirlari o’zlari uchun kerakli, yaxshi foyda oladigan joylardan qidirishadi. Bu shaharlardan ko’ra bizning O’zbekistonning shaharlari bir necha baravar ko’p potensialga egadir. Lekin infratuzilmaning yetarli darajada rivojlanmaganligi tufayli, shunday foydalardan quruq qolyapmiz.

Mehmonxonalar mustaqil bo’lishi yoki mehmonxona zanjirlariga kirishi mumkin.

Mehmonxona zanjiriga qo’shilishni niyat qilgan mehmonxona rahbari, o’sha mehmonxona zanjirning muayyan shart-sharoitga rozi bo’lishiga to’g’ri keladi.

Mehmonxona zanjiriga qo’shilishning turli usullari mavjud:

• 
  Mehmonxona kompaniyasining mehmonxonalarni sotib olishi;
  
• 
  Mehmonxona zanjiri bilan franchayzingli shartnoma tuzish;
  
• 
  Boshqarish uchun shartnoma tuzish.
  

Franchayzingli mehmonxona avtomatik holatda mehmonxona zanjiriga kiradi lekin, mehmonxona zanjiriga kiruvchi mehmonxona har doim ham franchayzingli bo’lmaydi.

Mehmonxona zanjiri – mehmonxona biznesida yangi ko’rinish hisoblanmaydi. Yagona markazdan boshqariladigan mehmonxonalar yarim asrdan ko’proq oldin paydo bo’lgan. Lekin bu boshqarish keng ommaviylashmadi. Ikkinchi jahon urushi oxirida mehmonxona zanjiriga kiruvchi mehmonxonalar ko’payishni boshladi. Urushning tugaganidan so’ng esa bozorda mehmonxona zanjirlari ko’rinishlari boshlandi. “Hilton”, “Statler” va “Sheraton” mehmonxona zanjirlari birinchi mehmonxona zanjirlari markalari hisoblanib, bu mehmonxona zanjirlari tez sur’at bilan o’sdi. “Statler” konservativ kompaniyasi har doim o’zining mehmonxonalarini Los Anjelesda va Vashingtonda, keyinchalik esa Dallas va Stratfordda qurdi. Bu kompaniyaga teskari bo’lgan “Hilton” va “Sheraton” mehmonxona zanjirlari esa tez o’sishni kafolatlaydigan yo’lni tanlashdi ya’ni bor bo’lgan mehmonxonalarni sotib olishni boshlashdi. Ikkita kompaniya shunday tez va ko’p ko’chmas mulkning sotib va sotib olishi natijasida, ko’p masshtabli savdo-sotiqniqondirish maqsadida maxsus kartochkalar kiritishga to’g’ri keldi. Bu ikki kompaniyaning barcha xarajatlari oqlanganmi yo’qligi hech qanday mazmunmunga ega bo’lmay qoldi. Chunki ikkita kompaniya ham o’zining birinchi darajali boshqara olish qobiliyatini ko’rsata oldi.

Hozirgi kunda mehmonxona zanjirlari mustaqil mehmonxonalardan bir necha barobar hajmda foyda olayotganini bilish qiyin emas. 1980 yili AQSHning 62% xonalar fondi birlashganini bilish mumkin. 10 yildan so’ng esa bu ko’rsatkich 75%ga ko’tarildi, 2000 yilda bu ko’rsatkich 90%ga ko’tarildi.

Bu tez o’sishning sababi nimada bo’lishi mumkin? Bu savolga eng qisqa javob – samaradorlikdir. Mustaqil mehmonxona bozorda qattiq raqobatga duch keladi. Ularda odatda samarador siyosatli mehmonxona zanjirlariga qarshi uchta alternativ yo’l bo’ladi. Birinchidan, mustaqil mehmonxonalar o’zining ko’rsatadigan xizmatlariga narxni tushurishi mumkin. Bu usul juda mashhur, lekin shu bilan birga juda ham xavfli. Ikkinchidan, Agar mustaqil mehmonxonaga investitsiya kiritilsa, ular investitsiyani modernizatsiya, yangilikka va taraqqiyotga yo’naltirishi mumkin. Bu usul yetarlicha oqilona usul hsoblanib, ko’pgina mustaqil mehmonxonalar shu usulni qo’llashadi. Nihoyat uchinchi usul, biror – bir mehmonxonani sotish orqali foyda olish ya’ni sotilgan mehmonxona puli orqali boshqa obyektlarni rivojlantirish. Lekin bu usul shunday vaqtda ijobiy usul beradiki, qachonki biror – bir mehmonxona zanjiri boshqaruvchisi biror hududning bozoriga kirishni reja qilayotgan bo’lsa, yangi mehmonxona qurish emas balki, bor bo’lgan mehmonxonadan foydalanish maqsadi bo’lsa.