Buxoro davlat universiteti Fizika matematika fakulteti

• 
  Buxoro davlat universiteti
  

• 
  Fizika matematika fakulteti
  

• 
  ½ mat 19 guruh talabasi
  

• 
  Nurilloyeva Hilolaning
  

• 
  Matematik praktikum fanidan
  

• 
  ‘’Birhadlar va ko’phadlar ’’ mavzusida
  

• 
  tayyorlagan referati.
  

REJA:

• 
  1.Birhadlar va ko’phadlar.
  
• 
  2.Ko’phadlar ustida amallar.
  
• 
  3.Ko’phadlar halqasi.Ko’phadlarning EKUBi va EKUKi.
  
• 
  4.Ko’phadning kanonik yoyilmasi.
  
• 
  5.Bir jinsli ko’phadlar.
  

• 
  Sonlar,harflar va ularning darajalaridan tuzilgan ifodaga birhad deyiladi.
  
• 
  M:32a ;2b ;
  
• 
  Birhadning tarkibidagi harflar darajalari natural bo’lishi kerak.
  
• 
  Birhadning standart shakli:birhadda qatnashgan sonlarni alohida hisoblaymiz.Harflar alifbo tartibida turishi kerak.Bir xil harflar bo’lib qolsa,darajalari bo’yicha ish ko’rib,ularni bitta harf ko’rinishiga keltiramiz.
  
• 
  M:4a b7k =28ab
  
• 
  Birhadni darajaga ko’tarayotganda shu birhadning har bir hadini o’sha darajaga birma-bir ko’taramiz.
  
• 
  Birhadni birhadga ko’paytirayotganda sonlar alohida ko’paytiriladi,harfiy qismlar soddalashtirilib,standart shaklga keltiriladi.
  

BIRHADLAR VA KO’PHADLAR

• 
  Bir necha birhadlarning yig’indisiga ko’phad deyiladi.
  
• 
  M:2 +5ab ;a -23a ;
  
• 
  Ko’phadning darajasi deganda undagi qatnashgan eng katta darajali birhadning darajasini tushunish kerak.
  
• 
  M:4a c+12 Ushbu ko’phad 6-darajali;
  
• 
  O’xshash hadlar:ko’phadning qaysi hadlarida harfiy qismlar aynan bir xil bo’lsa,bu hadlar o’xshashdir.
  
• 
  Ko’phadning standart shakli deganda,undagi o’xshash hadlarni ixchamlab,har bir hadni alifbo tartibida joylashtirib yozishga aytiladi.
  

KO’PHADLAR USTIDA AMALLAR

• 
  Ko’phadlarni qo’shish uchun ularning har bir hadini o’z ishoralari bilan yozib,hosil bo’lgan yig’indida o’xshash hadlarni ixchamlashtirish kerak.
  
• 
  Ko’phaddan yoki birhaddan ko’phadni ayirish uchun kamayuvchining yoniga ayiriluvchining hamma hadlarini qarama-qarshi ishoralari bilan yozib,o’xshash hadlarini ixchamlashtirish kerak.
  
• 
  Birhadni ko’phadga ko’paytirish uchun birhadni ko’phadning har bir hadiga ko’paytirib,hosil bo’lgan ko’paytmani qo’shish kerak.
  
• 
  Ko’phadni ko’phadga ko’paytirish uchun birinchi ko’phadning har bir hadini ikkinchi ko’phadning har bir hadiga ko’paytirib,hosil bo’lgan ko’paytmalarni qo’shish kerak.
  

Ko’phadni birhadga bo’lish uchun ko’phadning har bir hadini shu birhadga bo’lib hosil bo’lgan bo’linmani qo’shish kerak.
KO’PHADLAR HALQASI

• 
  P maydon ustidagi bir х o’zgaruvchili ko’phad deb quyidagi ko’rinishdagi ifodaga aytiladi:
  
• 
  + +......+ , (1)
  
• 
  Bu yerda , ,….., , P maydonning elementlaridan iborat bo’lib, ular (1) ko’phadning koeffisiyentlari deyiladi.
  
• 
  Agar ≠ 0, bo’lsa, n ko’phadning darajasi deb yuritiladi, - bosh koeffisiyent deb, − ozod had deb, -(1) ko’phadning bosh hadi deb yuritiladi. Barcha koeffisiyentlari nolga teng bo’lgan ko’phad nol ko’phad deyiladi va 0bilan belgilanadi. Nol ko’phadning darajasi aniqlanmagan.
  
• 
  Ikkita ko’phadning o’zgaruvchining bir xil darajalari oldidagi koeffisiyentlari teng bo’lsa, ular teng ko’phadlar deyiladi.
  

f(x)= + +….. x+ = ,
g(x)= + +….. x+ = ko’phadlar berilgan bo’lsin.