|
Vovani sunnat qilish...
O‘tgan asrning oltmishinchi yillarimidi. Mahallamizga Pavlik ismli o‘ris amaki ko‘chib keldi. Uning Zina ismli marjasi va Vova ismli olti yoshli “sinog”i (o‘g‘li) ham bor edi. Ularni bizning chekka, zerikarli qishlog‘imizga taqdirning qaysi shamollari uchirib kelgan, bilmaymiz. Har holda, Pavlik amaki shofyor edi. Yon qo‘shnimiz Matashvoy buva bilan birgalikda kolxozning qirdagi chorvasiga “vodovoz” mashinada suv tashishlarini bilardik, xolos.
O‘sha paytlarda o‘rislar yashamaydigan qishloqlarga hayotdan orqada qolgan, zerikarli joylar sifatida qaralganini hozirgilar aqliga sig‘dirisholmaydi. Mahalliy aholi ham o‘risi yo‘q mahallamizga rus oilasining ko‘chib kelishini, qanaqadir ijobiy hodisa sifatida qabul qilishgani aniq. Chunki kim ikkita non, kim bog‘idan uzilgan meva, kim kosada obi yovg‘on yo laganda osh bilan, kunda-kunora yo‘qlashlaridan shunday xulosa chiqarsa bo‘lardi.
Biz bolalarni-ku, qo‘yaverasiz: tamom taltayib ketdik. Tevarak-atrofdagi o‘risi yo‘q qishloqlarga borib qolsak, Teshikmozorning ham endi madaniy qishloqlardan ekanligini bildirib qo‘yish uchun, har ikki gapning birida, Pavlik amaki yoki marjasi Zina xolaning fazilatlaridan, ular bilan ahil-ittipoq ekanligimizdan bir-birimizga gal bermay maqtanamiz. Mahallamizning shoir bolasi Davron Quli o‘z otasining Pavlik amaki bilan o‘rischa gaplashish uchun ona tilimni unutishga tayyorman, degan gapini gazetada yozib chiqib, bir oy “Artek” lagerida bepul dam olib keldi. O‘rtog‘imiz Vovani-ku, ota-onasidan ham ko‘ra, ota-onalarimizning arzandasi. Ayniqsa, ayrim yosh kelinchaklar Vovkani ko‘rib qolishsa, iyib ketishib: “Shu bolani, ichlarimga tiqiblar olgilarim kepketyapti!”, deb yuborishlari... Bir kuni deng, Javlon akamizga yaqindagina kelin bo‘lib tushgan, kinolarda o‘ynaydigan artist qizlarday qishlog‘imizning barcha bolalarini oshiqu beqaror qilib qo‘ygan kelinchak – Diloro opa ham shunday deganini o‘z qulog‘im bilan eshitganimda ko‘zimga dunyo qorong‘i bo‘lib ketdi. Shu kuni, sizga aytsam, Teshikmozorning o‘zbek bolalari o‘ris bo‘lgimiz, o‘rislar bo‘pqolgimiz kepketgan edi!
Qishlog‘imizdagi barcha bolalarning havasi keladigan Vovkaning ro‘za kunlari biz bilan ramazonlar aytishib, hayit namozlaridan keyin tuxumlar urishtirishiga monelik qiladigan bir kamchiligi bor edi. Bu – uning sunnat qilinib, qo‘li halollanmaganligi edi. Ikki hayit tantanalarida yayray olmay, bir chekkada mung‘ayib, ko‘ngli o‘ksib qolgan Vovka teshikmozorlik o‘rtoqlariga maslahat soldi:
– “Soppan-soppan, so-op!..” duolarini sizlar bilan birga tomosha qilishim, tuxumlar urishtirib, kattalardan hayitliklar olishim uchun nima qilishim kerak?
– Buning chorasi bor! – dedi, Erkin dusha.
– Qo‘lingni halollash kerak, – deya aniqlik kiritdi Hamdush.
– Nima, sening qo‘ling halolu, mening qo‘lim harommi? – dedi Vofka xafa bo‘lib.
Vofkaning devor-darmiyon qo‘shnisi Muhammadjon vaziyatni yumshatdi.
– Bilasanmi, Vova, – dedi u, – sening qo‘ling ham toza. Faqat, bulbulingdan ozgina ortiqcha joyi olib tashlanmagan. Tushundingmi? Agar shuni kesib tashlasak, sen ham haqiqiy teshikmozorlik bo‘lasan. Qo‘rqma, chumchuq cho‘qiganchalik og‘riydi, xolos. Yarim kundayoq, yurib ketasan. Mana o‘zim, ikki soatda chopqillab ketganman.
– Papam bilan mamamga aytmaysanmi, ishqilib? – dedi Vova ham rozilik ohangida.
Xullas, teshikmozorlik uch musulmon, bir “kopir” maslahatni bir joyga qo‘yishdi. Daminboy chekilik usta Ergash o‘zlarini qanday sunnat qilgan bo‘lsa, shunday qilishadi, vassalom, olam guliston – Vova musulmon!
Erkin dusha qamish, Muhammadjon pichoq topdi. Hamdush uyidan qon chiqqan joyiga kuydirib bozillatib bosish uchun mozpaxta olib keldi. Sunnat amali shiyponda amalga oshirildi. To‘g‘risi, chalaroq amalga oshirildi. Nega, deysizmi? Axir, Vovaning sunnatida har tomondan pul sochib, aldab-suldab baqirsa, og‘ziga tuxum tiqib, “Ku-la-lo‘”, deb turadigan tog‘alari, amakilari yo‘q edi-da! Shuning uchun, ishning yarmidayoq, Vovaning chinqirig‘i butun Teshikmozorni tutib ketdi...
Qo‘yingki, teshikmozorlik bolalar boshlagan “sunnat amali”ning davomi Poytug‘dagi katta banisada, katta do‘xtirlar ishtirokida nihoyasiga yetkazildi. Butun rayonimizning kommunistlari esa o‘shanda, Teshikmozorda “o‘zbeklar bir o‘ris bolaning bulbulini “chikanka” qilib qo‘yibdi”, degan gap Moskovga yetib bormasin-da ishqilib, deb bir necha yillar yuraklarini hovuchlab yashaganlari ham bor gap.
Teshikmozorliklar orasida bugun o‘sha, sunnat voqeasi qachon eslansa, “Vovka musulmon bo‘lganmikin, yoki?..” degan savol qayta-qayta ko‘ndalang bo‘laveradi. Bu savolga hali-hanuz, bironta teshikmozorlik aniq javob berolmaydi. Ularning topib olgan yakdil gaplari shuki, Vovka shifoxonadan sog‘ayib chiqqan kuniyoq, Pavlik amaki shoshilinch, ko‘ch-ko‘ronini yig‘ishtirib, marjasiga:
– Xotin, yur, teshikmozorliklar mening qo‘limni ham halollab qo‘ymaslaridan oldin, bu yerlardan ketaylik, – degan va yarim tunda qaysidir tomonlarga ko‘chib ketgan...
Vovalar ketib, teshikmozorliklar yuksak madaniyati bilan maqtanisha olmay qolgandir, deysizmi? Qayoqda, ular, hozir ham, “Bizning qishlog‘imiz o‘ris ko‘rgan qishloqlardan”, deb, o‘risi yo‘q qishloqlar odamlarining og‘zini ochirishmaydi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
