Buxoro davlat universiteti filologiya fakulteti

III Bob. G’AZALLARNING LISONIY TAHLILI. (“G’AROYIB US-

SIG’AR” DEVONIDAGI DASTLABKI 5 G’AZAL) 

       III.1 G’azallar asosida eski o’zbek tilining fonetik xususiyatlari. 

      G’azallar  eski o’zbek tilining buyuk san’atkori bo’lgan Alisher Navoiy 

qalamiga mansub bo’lganligi sababli bu g’azalda eski o’zbek tili uchun xos 

bo’lgan eng xarakterli fonetik, leksik, morfologik, sintaktik xususiyatlarini ko’rish 

mumkin. Bundayo’zigaxosliklarnibirma-birquyidako’ribo’tdik.  

AlisherNavoiyeskio’zbektiliningfonetikimkoniyatlarinichuqurbilgan. O’zining 

“Muhokamatul-lug’otayn” asaridahambuyukmutaffakireski o’zbek 

tiliningfonetikxususiyatlariborasidato’xtalib, 

she’rtuzishvaqofiyalashdagiqulayliklarnie’tirofetib, 

tildagiunlilarningcho’ziqvaqisqaligiaruzvaznitalablarigajudamoskelishinita’kidlayd

i.  

G’azallarda “i”, “u”, “o’”, “e”, “a”, “o” unlilarini ajratish mumkin. “o”  va “a” 

unlilari asarda o’zaro almashinib turadi. Asarda “u” va “o’”  unlilarining qattiq va 

yumshoqligi jihatidan farqlanuvchanligi kuzatilmaydi. Vaholanki, tadqiqotchilar 

Ne’matov, Abdullayev, Borovkov, Doniyorov , Rustamov, Umarovlar Navoiy 

asarlarida bu unlilarning qattiq va yumshoq ko’rinishlari borligi haqida fikr 

yuritadilar