Buxoro davlat universiteti filologiya fakulteti filologiya va tillarni o

- Bil,dunyo /ko'hna qafas,
Unda bor,/yo'q bir nafas.
Bu mavhum/ borliq aro
Ma'no topmoq/lik abas.
Ushbu she'riy parcha 7 bo'ginli, 3+4 turoq tartibidada yozilgan bo'lib, unda bu dunyo bir soniyalik nafasga qiyoslangan. Shoirlarimiz dunyo o'tkinchiligi mavzusida juda ko'plab lirik asarlar yozishgan . Ular ham dunyoni bir soniyalik kiprik qoqgudek umrni mazmunli o'tkazish haqida mushohadalar yuritganlar. M.Rofiy ham ular izidan borib, bu dunyodan qandaydir mazmun axtarib bir nafaslik umrni boy berib qo'yma, shunday yashaginki, sening o'rning hamisha do'st-u yorlar, qadrdonlar davrasida bilinib tursin demoqchi bo'lgan. Uning keyengi misralarida har bir insonning o'z o'rni bor. Sham qanchalik quyosh bo'lishga talpinmasin, undan quyosh , shabnamdan girdob bo'lmaydi. Inson ham xudolikka qanchalik da'vo qilmasin, u xudo emas Yo'qdan bor qilishga faqat Haq taolloninggina qudrati yetadi. Insonning chirangani befoyda demoqchi bo'ladi.
Quyosh o'rnin bosmas sham,
Girdob bo'lolmas shabnam.
Har ne zarur joyida,
Xudo bo'lolmas odam.
Hayot manzarasini har kim o'z holicha chizadi. Shoir M.Rofiy ham dunyo manzarasini aks ettiriib, o'z qalb tug'yonlarini tasvirlar ekan, birinchi misrada hayotning telba-teskariligidan nolisa, ikkinchi misrada uni g'urbatxonaga o'xshatadi. Shoir ishq ahlining doimo bu olamda g'am-anduh chekishlarini o'ylab iztirob chekar ekan, sevishgan qalblar uchun bu dunyo g'amxona, deydi. To'rtinchi misrada esa fikrlarini umumlashtirar ekan, bu olamda senga yaqin do'st ham, qalbga yaqin inson ham yo'qligidan zorlanadi. 8 bo'g'inli 4+4 =8 turoq shaklida yozilgan ushbu she'rda shuncha ma'no-mazmun yetakchilik qiladiki, bu ruboiy janrining birinchi eng muhim talablaridan biri sanaladi:
Bil, dunyo- telbaxona,
Aqli bor-chun g'urbatxona.
Ishq ahli der: dun-g'amxona,
Na do'st bor-u, na jonona.
Quyidagi misralar ham 8 bo'g'inli, 4+4 turoq shaklida yozilgan. Unda inson qalbi sirli ummonga o'xshatilgan. Shubha yo'qki, bu ummonga dunyoning barcha ilmini singdirish mumkin. Ammo haq ilmini ko'ngil ko'zi ochiq insongina egallaydi.
Inson qalbi-sili ummon,
Sig'ar unda bori jahon.
Ko'ngil ko'zi ochilsa gar,
Har dilda haq qurgay makon.
Inson qalbining murakkabligi uning keyengi ruboiy-to`rtligida ham o'z aksini topgan. Birinchi ruboiy-to`rtlikda shoir ko'ngil ko'zi ochiq bo'lgan insonlarga Haq ilmi nasib bo'lishini bayon qilgan bo'lsa, keyingi she`rda Ollohdan boshqa inson ko'ngilni anglay olmasligini, faqat Ollohning aytgani bo'lishini, inson qanchalik urunmasin, tangri kalomi oldida ojizligini 8 bo'g'inli barmoq she'r tizimiga solib ifodalaydi:
Inson qalbin bilib bo'lmas,
Uni haqdan o'zga bilmas.
Tangri aytgan kalomida
Nomumkinni mumkin qilmas.
Sakkiz bo'g'inli 4+4=8 turoq shaklida yozilgan quyidagi misralarda Ollohning cheksiz qudrat egasi ekanligi ko'rsatib berilgan:
Har bir ishda bor muddao,
Tasodifmas, kori xudo.
Asl sabab o'zi erur,
Usiz bir qil bo'lmas paydo.