Buxoro davlat universiteti b. Ibragimov, M. Ibragimov sport turlari bo

Hakamlarning imo-ishoralari 
1. Ikki ochko 
(bir ochko -  bir 
2. 3 ochkoli to’p 
tashlashga urinish 
3. Muvaffaqiyatli 
bajarilgan 3 ochkoli 

---

213 
 
barmoq) 
 
Panja harakati orqali 
ko’tarish va tushirish 
 
3 barmoq ko’rsatiladi  
(katta, ko’rsatkich, 
o’rta) 
to’p 
 
3 barmoq ko’rsatiladi 
(katta, ko’rsatkich, 
o’rta) 
4. Tashlangan to’p 
hisoblanmaydi, o’yin 
harakati 
hisoblanmaydi 
 
Gavda oldida 
qo’llarni yozish 
5. Soatni to’xtatish 
yoki o’yin soatini 
ishga solmaslik 
 
Kaft ko’tariladi, 
barmoqlar birga 
6. O’yin vaqti ishga 
tushirilsin 
 
Ochiq kaftli qo’l 
bilan yuqoriga va 
pastga 
harakatlantirish 
7. O’yinchini 
almashtirish 
 
 
 
 
Ko’krak oldida 
qo’llarni chalishtirish 
8. O’yinda talab qilib 
olingan tanaffus 
 
 
 
 
Kaft va barmoq “t” 
hosil qiladi 
9. To’p bilan 
harakatlanayotganda 
qoida buzilishi 
 
 
Ikkala qo’l mushtini 
o’zaro aylantirish  
10. To’pni noto’g’ri 
olib yurish 
11. 3 soniya 
qoidasining buzilishi 
12. To’pni ushlab 
qolish 

---

214 
 
 
 
Qo’llarni tepaga-
pastga 
harakatlantirish 
 
 
 
Qo’lni oysimon 
harakatlantirish 
 
Kaftni oldinga yarim 
doira shaklida 
aylantirish 
 
13. 5 soniya yoki 10 
soniya qoidasining 
buzilishi 
 
10 soniya uchun 2 
qo’l ishlatiladi 
14. To’pning orqa 
zonaga qaytarilishi 
 
 
Barmoqni burib 
ko’rsatish 
15. Oyoq bilan 
ataylab o’ynash 
 
 
Barmoq bilan oyoq 
ko’rsatiladi 
16. 30 soniya 
qoidasining buzilishi 
 
 
Barmoqlar yelkaga 
tegadi 
17. 30 soniyani 
yangidan hisoblash 
 
Barmoqni aylantirish 
18. Bahsli to’p 
 
Katta barmoqlar 
ko’tariladi 

---

215 
 
19. Fol paytida 
soatlarni to’xtatish 
 
Qo’l musht qilib 
siqilgan, kaft bel 
darajasida qoida 
buzgan o’yinchi 
tomonga 
yo’naltirilgan 
20. Jarima to’plarisiz 
belgilangan shaxsiy 
fol 
 
 
Barmoq yon chiziq 
tomonni ko’rsatadi 
 
 
 
21. Qoida buzuvchini 
belgilash uchun  
 
 
O’yinchi raqamini 
ko’rsatish 
22. Ushlab qolish 
 
Bilakni siqib ushlash 
23. To’psiz itarib 
yuborish yoki 
to’qnashish 
 
 
Itarib yuborishni 
imo-ishora bilan 
ko’rsatish 
24. Qo’llar bilan 
noto’g’ri o’ynash  
 
 
 
Panja bilan bilakni 
urish 
25. Qurshab olish 
(hujumda va 
himoyada) 
 
 
26. Tirsaklarni 
haddan tashqari 
yozib yuborish 
 
Tirsaklarni yonga va 
27. To’pli 
o’yinchining raqib 
bilan to’qnashishi 
(zo’ravonlik qilib 
o’tish) 
 

---

216 
 
Ikkala qo’l bilan 
orqaga 
harakatlantirish  
Ochiq kaftga musht 
bilan urish 
 
5.7. Musobaqalarni tashkil qilish va o’tkazish. Musobaqalarning ahamiyati 
Sport  musobaqalari  sportchilarning  malakalarini  oshirishda  katta  ahamiyatga 
ega. Ular jismoniy, texnik, taktik, ruhiy, funksional tayyorgarliklarni aniqlashga va 
takomillashtirishga  yordam  beradi  hamda  qilinayotgan  mehnatni  natijasini 
ko’rsatadi. 
To’g’ri  va  yaxshi  tashkil  qilingan  musobaqalar  katta  tarbiyaviy  ahamiyatga 
ega,  chunki  musobaqalar  faqat  jismoniy  sifatlargagina  (kuchlilik,  chidamlilik, 
tezkorlik va egiluvchanlik) emas, balki ruhiy-psixologik sifatlarga ham katta ta’sir 
ko’rsatadi.  Musobaqa  davrida  sportchilarning  tashkilotchilik,  o’zini  tuta bilishlik, 
jamoa  maqsadini  o’z  maqsadidan  yuqori  qo’ya  olishlik  kabi  yana  bir  qancha 
sifatlari ham takomillashadi. 
Musobaqalarda 
qatnashuvchilar 
avvalombor, 
tajriba 
almashadilar, 
murabbiylar  esa  yangi  trenirovka  usullarini  sinovdan  o’tkazish  imkoniyatiga  ega 
bo’ladilar.  Shuningdek,  sport  musobaqalari  sport  turlarini  targ’ib  qilishning  eng 
yaxshi va hammabop shakllaridan hisoblanadi. 
 
5.8. Musobaqalarning turlari 
Musobaqalar  qo’yilgan  vazifalargagina  qarab:  birinchiliklar  yoki 
chempionatlar, 
kubok 
musobaqalari, 
qisqartirilgan, 
baravarlashtirilgan, 
klassifikasiya  va  saralash  musobaqalari,  match  va  o’rtoqlik  uchrashuvlar  kabi 
turlarga bo’linadi. 
Birinchiliklar  yoki  chempionatlar
  eng katta  musobaqalardan  bo’lib, ularda 
kollektiv,  tuman,  shahar,  respublika  chempioni  degan  faxriy  unvon  beriladi.  Ular 
yilda bir marta o’tkaziladi. Birinchilik g’oliblari oltin, kumush va bronza medallari 
bilan mukofotlanadilar. 

---

217 
 
Kubok  musobaqalari
  “yutkazgan  chiqib  ketish”  prinsipida  o’tkaziladi.  Bu 
musobaqalar  ko’p  vaqt  talab  qilmaydi  va  ko’p  qatnashuvchilarni  jalb  qilish 
imkonini beradi. 
Qisqartirilgan  musobaqalar
  (blis  turnirlar)da  ko’p  jamoalar  qatnashganlari 
holda  bir  kunda  o’tkaziladi.  Buning  uchun  o’yin  vaqti  30  daqiqagacha 
qisqartiriladi.  Bunday  musobaqalar  mavsumning  ochilishiga  yoki  bayramlarga 
bag’ishlab o’tkaziladi.