Buxoro davlat universiteti «axborot texnologiyalari»

Lokal hisoblash tarmoqlari uncha katta bo’lmagan hududda joylashgan abonentlarni birlashtiradi. Lokal hisoblash tarmog’ibu jamiyatdagi ma’lum bir soha bo’yicha hamkorlik qiladigan korxonalardagi ishchi stanstiyalarni, bo’limlardagi terminallarni, korxona va tashkilotlarning terminallarini o’zlari faoliyat ko’rsatadigan soha bo’yicha ma’lumot almashish maqsadida tashkil etilgan kompyuterlar tarmog’i hisoblanadi. Bunday tarmoq 2-2,5 km hududni qamrab oladi. Lokal tarmoqlarning ikkita tipi mavjud. Birinchi tipdagi lokal tarmoqqa ulangan kompyuterlarning barchasi bir xil(odnorangovoy) xuquqqa ega. Ikkinchi tipdagi, ya’ni Klient-server tipidagi lokal tarmoqlarda esa tarmoq amallarini bajaruvchi bosh kompyuter ajratiladi va u server deb ataladi. Qolgan kompyuterlar foydalanuvchiga alohida yoki tarmoq amallarini bajarish imkonini beradi. Lokal tarmoqning eng asosiy qulayligi shundan iboratki, ma’lumotlar resurslaridan tarmoqdagi kompyuterlarda birgalikda foydalanish mumkin. Tarmoqqa ulangan kompyuterlardagi ma’lumotlardan birgalikda foydalanish deganda, bitta kompyuterdagi fayllardan tarmoqqa ulangan ixtiyoriy kompyuterda foydalanish mumkin. Tarmoqqa ulangan kompyuterlarda boshqa texnik vositalardan ham birgalikda foydalanish mumkin, masalan, printerdan. Agar printer server kompyuterga ulangan bo’lsa, u printerda tarmoqdagi boshqa kompyuterlardagi fayllarni chop qilish mumkin. Tarmoqqa ulangan har bir kompyuter o’zining nomiga ega, ya’ni tarmoqqa 10 ta kompyuter ulangan bo’lsa, ularning har biri nomerlanadi. Foydalanuvchi ishlayotgan kompyuter nomerini aniqlashi(agar bilmasa) yoki o’zgartirishi uchun Svoystva sistemы (Pusk NastroykaPanel upravleniyaSistema) muloqot oynasi ochiladi va Imya kompyutera ilovasi tanlanadi. Kompyuter nomi Polnoe imya maydonida ko’rsatiladi. Bitta tarmoqqa ulangan kompyuterlar bir xil nomga ega bo’lishi mumkin emas.
Tarmoqqa ulangan kompyuterlardagi ma’lumotlar resurslaridan foydalanish jarayonini ko’rib chiqamiz. Dastlab, Setevoe okrujenie yorlig’ida «sichqoncha» tugmachasi ikki marta bosiladi va ekranda tarmoqqa ulangan kompyuterlar nomi ro’yxati paydo bo’ladi.

Bu yerdan kerakli kompyuter nomi tanlanadi, masalan, Server nomli kompyuter tanlanib, «sichqoncha» tugmachasi bosiladi. Natijada, ekranda Server kompyuteri qattiq diski nomi paydo bo’ladi va unda «sichqoncha» tugmachasi bosiladi. Ekranda diskdagi papkalar ro’yxati paydo bo’ladi.

Papkadan kerakli fayl tanlanadi va menyuning Pravka bo’limidan Kopirovat buyrug’i orqali fayl nusxasi olinadi hamda tanlangan kompyuter ekrani yopiladi. So’ngra, nusxasi olingan fayl Pravka Vstavit buyrug’i orqali foydalanuvchi kompyuteridagi ixtiyoriy papkaga nusxalanadi.

Tarmoq topologiyasi tarmoqqa ulangan kompyuterlarning fizik xossasini aniqlaydi. Tarmoq topologiyasi tarmoq kompyuterlarining bog’lanish yo’lini aniqlaydi. Topologiyani tanlashda kompyuterlarning xonada joylashishi hisobga olinadi.