Buxoro davlat universiteti abdullaev a. J, Qayimova z. A, Boltaev sh. Sh, Narzieva d. M



Download 3,95 Mb.
Pdf ko'rish
bet163/274
Sana16.01.2022
Hajmi3,95 Mb.
#372715
1   ...   159   160   161   162   163   164   165   166   ...   274
Bog'liq
Bul va banklar

 
orqali topadi. 
Kredit
  tovar  pul  munosabatlari  mavjud  sharoitdagi  takror  ishlab 
chiqarish jarayonining ajralmas bir qismi bo`lib, tovar ishlab chiqarish 
kredit  munosabatlari  vujudga  kelishining  tabiiy  asosi  hisoblanadi. 
Kreditning vujudga kelishini nafaqat ichki iste`mol uchun tovar ishlab 
chiqarish  doirasidan  emas,  balki  asosan  yuridik  jihatdan  mustaqil, 
birbiriga  mulkdor  sifatida  qaramaqarshi  turuvchi  va  iqtisodiy 
munosabatlarga 
kirishishga 
tayyor 
tovar 
egalari 
faoliyat 
ko`rsatayotgan muomala doirasidan qidirish kerak. 
 


174 
 
9.2. Sudxo`rlik kreditining yuzaga kelishi. Tijorat krediti va bank 
kreditining paydo bo`lishi.  
Kreditning  o`ziga  xos  shakli.  Xorijda  bu  tarixan  keng  tarqalgan 
kredit  bo`lib  xisoblanadi.  Amalda  sudxurlik  krediti  Markaziy  bank 
tomonidan  tegishli  litsenziyaga  ega  bo`lmagan  jismoniy  shaxslar, 
shuningdek  xo`jalik  yurituvchi  sub`ektlar  tomonidan  mablag’larni 
vaqtincha foydalanishga berish yo`li bilan amalga oshiriladi.  
Kreditning  rolini  kreditni  intensifikatsiyalash  dastagi
  va 
rag’batlantiruvchisi,      ishlab      chiqarish    samaradorligini      oshirishda 
bajaradigan funktsiyalarining natijasi sifatida aniklashtirish mumkin. 
Kredit  takror  ishlab  chiqarish  jarayonini  tezlashtiradi  va  ijtimoiy 
ishlab chiqarishning uzluksizligini ta`minlaydi. 
Korxonalarga  beriladigan  kredit  ularni  vaktinchalik  moliyaviy 
resurslarga  bulgan  extiyojini  kondiradi  va  takror  ishlab  chiqarish 
jarayonini uzluksiz davom etishini ta`minlaydi. 
Pul  mablag’lariga  extiyoj  ishlab  chiqarishnining  nafakat 
mavsumiy,  shuningdek  boshka  sabablariga  xam  bog’lik.  Barcha 
xollarda  kreditni  jalb  etish  asosiy  va  aylanma  fondlarining  uzluksiz 
doiraviy aylanishini, ishlab chiqarish jarayoni va tovarlar muomalasini 
tezlashtirishni ta`minlaydi. 
Boshka  iktisodiy  kategoriyalar  singari  kredit  maxsulot    ishlab 
chiqarish  va  muomala  soxasini  ragbatlantiradi.  SHuningdek  kredit 
ijtimoiy-iqtisodiy maqsadlarni amalga oshirishga, iqtisodiy vazifalarni 
bajarishiga muxim ta`sir ko`rsatadi. 
Kredit shunday ishlab chiqarish vositalari sotib olish va kiritishga 
ishlatilishi  kerakki,  bunda  bu  vositalar  asosida  mexnat  unumdorligini 
va mexnatni fond bilan qurollanish darajalari oshsin. 
Kreditning  muxim  roli  sof  daromadni  ishlatish  sharoitlarini 
to`lashligini  ta`minlashdan  iborat.  Sof  daromadni  kengaytirilgan 
takror  ishlab  chiqarish  maqsadlarida  ishlatish  uchun  avval  uni  ishlab 
chiqarishni  kengaytirish  talab  qiladigan  darajada  pul  ko`rinishida 
jamg’arish kerak. 
Kredit  davlatning  iqtisodiy  dastaglaridan  biri  sifatida  butun 
iktisodiyotning  rivojlanishiga  va  aloxida  korxona  faoliyatiga 
rag’batlantiruvchi ta`sir ko`rsatadi. 
Kredit  ishlab  chiqarishga  ijtimoiy  xarajatlarni  iktisod  kilish  yuli 
bilan ta`sir etadi. 


175 
 
Ammo, 
kredit 
tovar-moddiy 
boyliklardagi 
jonli 
yoki 
buyumlashgan  mexnatni  bevosita  iktisod  kila  olmaydi,  chunki  uning 
uzi ishlab chiqarish jarayonida bevosita ishtirok etmaydi. 
Iktisodiyotda  kredit  munosabatlarining  vujudga  kelishining 
birinchi shakllaridan bo`lib, veksel’ muomalasini vujudga keltirgan va 
nakd  pulsiz  xisob  kitoblarining  rivojlanishiga  yordam  bergan.  Tijorat 
kreditining sub’ektlari sifatida turli shaxslar: mol etkazib beruvchi va 
mol sotib oluvchi korxonalar, kryoditning ob`ekta sifatida sotilayotgan 
tovar  ishtirok  kiladi.  Tijorat  krediti  uzining  amaliy  kurinishini  
xuquqiy  shaxslar  o`rtasida  tovar  va  xizmatlarning  to`lov      muddatini   
cho`zish  orkali  sotish    shaklidagi  moliya  xo`jalik  munosabatlarida 
topadi.  Bu  kredit  shaklining  asosiy  maksadi  tovarlarni  sotishni 
tezlashtirish va shu orkali foyda olishdan iborat. 
Tijorat  kreditning  an`nanaviy  vositasi  bo`lib,  qarz  oluvchining 
qarz  beruvchiga  nisbatan  moliyaviy  majburiyatlarini  aks  ettiruvchi 
veksel’  xisoblanadi.  Veksel  bu  qarz  majburiyati  bo`lib,  qarz  oluvchi 
o`z  zimmasiga  qarzni  ko`rsatilgan  summada,  ko`rsatilgan  joyda, 
belgilangan muddatda to`lash majburiyatini oladi. 
Amaliyotda  vekselning  ikki  turi  kullaniladi. 

Download 3,95 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   159   160   161   162   163   164   165   166   ...   274




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish