Buxoro davlat universiteti “ umumiy va noorganik kimyo” kafedrasi

Pоlielеktrоlitlаrning o’ziga xos xususiyatlari ularning makromolekularida joylashgan zaryadlarning zichligini bog’liq boladi va bu xossalar poliionlarning tarkibidagi zaryadlangan guruhlarni o’zaro va qarama-qarshi ionlar bilan ta’sirlanishi orqali aniqlanadi. Shuning uchun pоlielеktrоlitlаrning suvli eritmalarida bo’ladigan ionlanish muvozanatini o’rganish katta ahamiyatga egadir.

• Pоlielеktrоlitlаrning o’ziga xos xususiyatlari ularning makromolekularida joylashgan zaryadlarning zichligini bog’liq boladi va bu xossalar poliionlarning tarkibidagi zaryadlangan guruhlarni o’zaro va qarama-qarshi ionlar bilan ta’sirlanishi orqali aniqlanadi. Shuning uchun pоlielеktrоlitlаrning suvli eritmalarida bo’ladigan ionlanish muvozanatini o’rganish katta ahamiyatga egadir.

2. Pоlielеktrоlitlаrning suvli eritmalarida bo’ladigan ionlanish muvozanati

• Pоlielеktrоlitlаrning suvli eritmalarida bo’ladigan ionlanish muvozanatini potensiometrik titrlash yordamida o’rganish mumkin.
• Odatda potesiometrik titrlash chiziqlari Genderson – Hasselbax tenglamasi yordamida ifodalanadi:
• pH = pKα ± lgα / 1- α

Polielektrolitlarga bu tenglamani qo’llash uchun poliion qarama – qarshi ion orasidagi elektrostatik tortishuv natijasida makromole-kulani konformasion o’zgarishining energiyalarini hisobga oluvchi a’zo qo’shilmog’I lozim:

• Polielektrolitlarga bu tenglamani qo’llash uchun poliion qarama – qarshi ion orasidagi elektrostatik tortishuv natijasida makromole-kulani konformasion o’zgarishining energiyalarini hisobga oluvchi a’zo qo’shilmog’I lozim:
• bu yerda - protonni poliionning elektrostatik maydondan chiqarib yuborish uchun kerak bo’lgan energiya miqdori.

- globula kalava, spiral – kalava kabi konformasion o’zgarishlarni bajarish uchun kerak bo’ladigan energiya miqdori.

• - globula kalava, spiral – kalava kabi konformasion o’zgarishlarni bajarish uchun kerak bo’ladigan energiya miqdori.
• va qiymatlarni pK0 qiymat aniq bo’lgan holda potesiometrik titrlash yordamida aniqlash mumkin. pK0 ni α ga bog’liq egri chizig’I chiziladi (1-rasm (b)) va bu egri chiziqqa α→0 qiymatga ekstropolyasiya qilinadi, pK0 qiymati shu egri chiziq ordinata o’qidan kesilgan kesmani o’lchamiga teng bo’ladi.