Buxoro davlat tibbiyot instituti kurbanova gulnoz negmatovna kasbiy pedagogika

Pedagogik  faoliyatning  insonparvar  tabiati
,  shuningdek,  inson  shaxsini 
yaxlit  anglash,  uning  intellektual,  ma’naviy,  axloqiy  imkoniyatlarining  barkamol 
rivojlanishini tushunishda ham aks etadi. 
Insonparvarlashtirish  nuqtai  nazaridan  pedagogik  faoliyat  shundan  iboratki, 
har  bir  inson  o‘z  faoliyatining  to‘laqonli  sub’ekti,  egasiga  (o‘z  ishining  ustasiga) 

---

40 
 
aylansin,  ya’ni  erkin,  o‘z-o‘zini  rivojlantira  oladigan, dunyoda bo‘ladigan voqea- 
hodisalarga nisbatan mas’uliyat bilan yondashadigan kishi bo‘lsin. 
Ta’limni  insonparvarlashtirish  muhim  ijtimoiy-pedagogik  tamoyil  sifatida 
qaraladi. Unda zamonaviy ta’lim tizimini rivojlantirishning ijtimoiy tendensiyalari 
o‘z  ifodasini  topadi.  Ta’lim  mazmuni  shaxsni  shakllantirish,  uning  biluv, 
ma’naviy,  faoliyatli  imkoniyatini  o‘stirishdan  iborat  bo‘ladi.  Ta’limni 
insonparvarlashtirishni shunday tavsiflash mumkinki, unda har bir ta’lim jarayoni 
ishtirokchisi  (o‘qituvchi,  o‘quvchi,  o‘qituvchilar  jamoasi,  o‘quvchilar  jamoasi, 
rahbariyat va xodimlar) munosabatlarini o‘zaro hurmat asosida quradilar. 
Ta’lim jarayonini insonparvarlashtirishning ikki aspektini ajratish mumkin: 
• ta’lim mazmunida inson, insoniyat, insoniylik to‘g‘risidagi bilimlar hajmini 
kengaytirish, insonparvarlik yo‘nalishidagi o‘kuv predmetlarini belgilab berish; 
• ijtimoiy-gumanitar o‘quv predmetlarini o‘qitish sifatini yaxshilash. 
Shu  o‘rinda  asosiy  vazifalardan  biri  ijtimoiy-gumanitar  bo‘lmagan 
predmetlarni o‘qitishni insonparvarlashtirishga e’tibor qaratish. Bu vazifani har bir 
o‘quv  predmetida  umuminsoniy  madaniyatning  aynan  bir  xil  qismlarini  ajratib 
ko‘rsatish  orqali  ta’lim  oluvchilarda  ijodiy  qobiliyatlarni,  ularning  ma’naviy 
olamini,  qimmatli  insonparvar  tamoyillarni  shakllantirish  bilan  amalga  oshirish 
mumkin. 
Ta’limda insonparvarlik tamoyilini amalga oshirish mazmunan umuminsoniy 
qadriyatlarni namoyon etishni nazarda tutadi. Umuminsoniy qadriyatlarni ikki bir-
birini  to‘ldiruvchi  ma’nolarda  ko‘rib  chiqish  lozim.  Birinchidan,  bu  shunday 
qadriyatlarki,  ular  qandaydir  bir  tor  doiradagi  odamlar  guruhi  uchun  em  as,  balki 
butun insoniyat uchun ahamiyatga molikdir. Uni ifodalashning o‘ziga xos jihatlari 
u yoki bu davlatning madaniy-tarixiy rivojlanish xususiyatlari, an’analariga bog‘liq 
bo‘ladi.  Ikkinchidan,  umuminsoniy  qadriyatlar  -  bu  tarixan  va  ijtimoiy  jihatdan 
chegaralab,  mahalliylashtirib  bo‘lmaydigan  tushunchadir.  Ular  butun  insoniyat 
uchun ideal, xulq-atvor namunasi bo‘lib, doimiy va o‘zgarmasdir. 
SHu bilan bir qatorda ta’lim maqsadini aniqlashda har bir jamiyat u yoki bu 
darajada  o‘zining  an’anaviy  qadriyatlariga  yo‘naladi.  Bu  o‘rinda  millatning 

---

41 
 
madaniy va milliy o‘ziga xosligi, identifikatsiyasini saqlash muhim ahamiyat kasb 
etadi. 
SHu  o‘rinda  o‘qituvchilik  kasbida  shaxsiy  sifatlar  bilan  pedagogning  kasbiy 
imkoniyatlari va ularni to‘la amalga oshirishni maqsadga muvofiq deb bilamiz. Biz 
Rossiyalik  pedagog  I.P.Podlasiyning  kasbiy  imkoniyat  to‘g‘risidagi  xulosalariga 
asoslanib,  “pedagogning  kasbiy  imkoniyatlari  tuzilmasi”ni  namuna  tariqasida 
keltiramiz.