Buxoro davlat tibbiyot instituti kurbanova gulnoz negmatovna kasbiy pedagogika

8.4.Talabalarning mustaqil ish turlari.  
 
Mustaqil ish talabaning faoliyatida takrorlanuvchi va ijodiy jarayonlarni o'z 
ichiga  oladi.  Bunga  qarab,  talabalarning  mustaqil  faoliyatining  uch  darajasi 
mavjud: reproduktiv, rekonstruktiv va ijodiy (qidiruv). 
1.  Reproduktiv  mustaqil  ish  –o'qituvchining  algoritmi  yoki  ko'rsatmasi 
bo'yicha  talabalarning  harakatlarini  o'z  ichiga  oladi.  Algoritmlar  tizimini 
o'zlashtirish  muammoni  hal  qilish  usulini  mustaqil  ravishda  ishlab  chiqish 
qobiliyatini shakllantirishga olib keladi. 
2. Rekonstruktiv mustaqil ishlar - talabalarni o'qituvchi tomonidan bildirilgan 
umumiy  muammolarni  mustaqil  hal  etishga,  mavjud  bilimlarga,  shakllangan 
ko'nikma va malakalariga tayanadilar.  
3.  Evristik  ishlar-nostandart  vaziyat  va  notipik  vazifalarni  nazarda  tutadi. 
Ishning  markazida  –  qidiruv:  g'oyani  va  uni  hal  qilish  yo'llarini  mustaqil 
shakllantirish  va  asoslash.  Bunday  vazifalar  kurs  ishlari  va  seminar 
mashg'ulotlarini bajarishda amalga oshadi.  
4.  Ijodiy-tadqiqot  ishlari.  Ularni  amalga  oshirish  jarayonida  talabaning  eng 
yuqori darajadagi mustaqilligi va bilim faoliyati namoyon bo'ladi. Ijodiy topshiriq 
orqali talaba o'rganilayotgan savolning mohiyatiga chuqur kirib, muammolarni hal 

---

110 
 
qilishning  yangi  usullarini  topadi.  Odatda,  bunday  ish  tezisni  bajarishda,  ilmiy 
hisobotni tayyorlashda, ijodiy topshiriqni bajarishda namoyon bo'ladi. 
Mustaqil ish tashkil etish joyiga qarab auditoriya (o’qituvchi rahbarligida) va 
auditoriyadan  tashqari  (o'qituvchi  rahbarligida  va  o'qituvchi  bo'lmagan  holda) 
shakllarga bo’linadi. 
1.  Auditoriya  ishlari,  odatda,  ma'ruzalar,  amaliy,  laboratoriya,  seminar 
mashg'ulotlarida amalga oshiriladi. Misol uchun: umumiy fikrlashlar, "munozarada 
ishtirok etish", mavzuli diktantlar, nazorat ishlari va boshqalar. 
2.  Auditoriyadan    tashqari  ishlar  -  ilmiy  va  maxsus  adabiyotlarni  o'rganish, 
darslarga  tayyorgarlik  ko'rish,  tezislar,  ma'ruzalar  yozish,  mustaqil  o'qish  uchun 
taqdim  etilgan  mavzular  bo'yicha  topshiriqlarni  bajarish.  Sinovlar,  o'z-o'zini 
nazorat qilish masalalari, nazorat ishlari orqali nazorat qilinadi va baholanadi.  
Maqsadiga qarab mustaqil ishlar quyidagi guruhlarga bo’linadi: 
1. Materiallarni joriy o'rganish  - uy vazifasi, ma'ruza yozuvlari bilan ishlash, 
asosiy manbalarni tahlil qilish, seminarlar, laboratoriya ishlariga tayyorgarlik. 
2.  O'quv-tadqiqot  ishlari    –  kunlik,  oylik,  semestr  topshiriqlarini  bajarish, 
mavzuni mustaqil o'rganish, abstrakt, hisobot, xabarlar, maxsus adabiyotlarni tahlil 
qilish. 
3. Ilmiy-tadqiqot ishlari) - kurs va diplom ishlarini bajarish, ilmiy ma'ruzalar, 
maqolalar tayyorlash va h. k. 
A.K.Buryak mustaqil ishning asosiy turlariga kitob, kuzatish, tajriba, dizayn, 
modellashtirish, muammolarni hal qilish kiritadi.