Buxglteriya hisobi va audit


Ishchi  kuchi  tovarining  nafliligi  uning  kapital  egasining  foyda  olishga



Download 7,54 Mb.
Pdf ko'rish
bet404/521
Sana05.07.2021
Hajmi7,54 Mb.
#109824
1   ...   400   401   402   403   404   405   406   407   ...   521
Bog'liq
iqtisodiyot nazariyasi

Ishchi  kuchi  tovarining  nafliligi  uning  kapital  egasining  foyda  olishga 
bo’lgan ehtiyojini qondirish layoqati orqali namoyon bo’ladi. 
Ishchi  kuchi  bozori  tovar  va  kapitallar  bozori  bilan  birgalikda  bozor 
xo’jaligining iqtisodiy tizimini tashkil etadi. Umumiqtisodiy bozor mexanizmining 
tarkibiy  qismi  hisoblangan  ishchi  kuchi  bozori  talab  va  taklif  qonuniga  muvofiq 
iqtisodiyot  tarmoq  va  sohalari  bo’yicha  ishchi  kuchi  resurslarini  taqsimlash  va 
qayta  taqsimlash  vazifasini  bajaradi.  Bunda  ishchi  kuchi  bozori  sub’ektlarining 
sifat  jihatidan  farq  qiluvchi  manfaatlarini  o’zaro  uyg’unlashtirish  va  bog’lashni 
qiymat tamoyillari asosida shakllantiriladi.  
SHunga  ko’ra,  ishchi  kuchi  bozori  o’zining  maxsus  tovari  –  ishchi  kuchi 
xususiyatlaridan  kelib  chiqqan  holda  o’ziga  xos  o’rin  tutadi.  Ishchi  kuchining  bu 
bozordagi harakati esa bir qator ijtimoiy-iqtisodiy xususiyatlarga ega bo’ladi. 
Birinchidan,  ishchi  kuchi  bozori  ikki  mustaqil  sub’ekt  –  kapital  egasi  va 
ishchi  kuchi  egasi  manfaatlarining  o’zaro  to’qnashish  munosabatlari  hisoblanadi. 
Ularni bozorga o’zaro qarama-qarshi istak va maqsadlar yetaklaydi, ya’ni ularning 
biri  ishchi  kuchini  sotishni  istasa,  boshqa  biri  uni  xarid  qilishni  istaydi.  Ular 
o’rtasidagi savdo bitimi ishchi kuchi egasining o’zi bo’yicha emas, balki u mehnat 


 
184 
qilish layoqati, undan foydalanish shartlari va davomiyligi bo’yicha boradi. Bitim 
natijasi  bo’lib  kapital  egasi  tomonidan  sotib  olingan  ishchi  kuchi  evaziga 
to’lanadigan ish haqi miqdori hisoblanadi.    
Ikkinchidan,  boshqa  har  qanday  tovar  bozorlarida  bo’lgani  singari,  ishchi 
kuchi  bozorida  ham  ishchilar  o’rtasida  bo’sh  ishchi  o’rnini  egallash  borasida 
raqobat kurashi vujudga keladi.  
Uchinchidan, ishchi kuchi bozori ishchi kuchi yalpi taklifining unga bo’lgan 
yalpi talabdan doimiy ravishda ko’proq bo’lishi tendentsiyasi bilan tavsiflanadi. Bu 
esa  bozorda  ishchilar  band  bo’lmagan  qismi  (ishsizlar)ning  paydo  bo’lishiga  olib 
keladi. 
To’rtinchidan, bozor iqtisodiyotining tsiklli rivojlanishi odatda inflyatsiya va 
ishsizlik  bilan  birga  boradi.  Bu  ikkala  jarayon  o’rtasida  ma’lum  o’zaro  bog’liqlik 
mavjud  bo’lib,  u  pirovardida  ishchilar  ommasi  hayot  darajasining  ahamiyatli 
darajada  pasayib  ketishi  (narxlarning  oshishi,  ish  haqining  qisqarishi,  to’lovga 
qodir  talabning  pasayishi  va  h.k.)  orqali  namoyon  bo’ladi.  Muayyan  iqtisodiy 
sharoitlarda  ishchi  kuchi  bozoridagi  umumiy  holat  inflyatsiyaning  o’sishi  uchun 
asosiy  sabab  bo’lishi  ham,  yoki,  aksincha,  uning  o’sishiga  to’sqinlik  qilishi  ham 
mumkin.  Mehnatga  layoqatli  aholi  umumiy  sonida  ishsizlarning  ulushi  qanchalik 
oz bo’lsa, narxlarning inflyatsiya ta’siri ostidagi o’sish sur’atlari shunchalik yuqori 
bo’ladi. Ingliz iqtisodchisi A.Fillips ishsizlik va inflyatsiyaning o’sishi o’rtasidagi 
bog’liqlikni  ko’rsatib  berib,  bu  bog’liqlikni  ifodalovchi  egri  chiziq  Filips  egri 
chizig’i  deb  nom  oldi  (2-chizma).  Unga  ko’ra,  inflyatsiya  darajasini  1%ga 
pasaytirish uchun ishsizlikni 2%ga o’stirish lozim bo’ladi.  
Prezidentimiz o’z ma’ruzasida 2008 yildagi ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishning 

Download 7,54 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   400   401   402   403   404   405   406   407   ...   521




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish