Buxglteriya hisobi va audit

4-chizma. «Tejamkorlik paradoksi». 
 

---

 
172 
CHizmaning  yotiq  o’qida  milliy  daromad,  tik  o’qida  esa  jamg’arma  va 
investitsiyalar hajmi joylashtirilgan bo’lib, F chizig’i iqtisodiyotdagi to’la bandlik 
sharoitida milliy daromad hajmini ifodalaydi.  
E’tibor  berilsa,  chizmadagi  investitsiya  sarflari  chizig’i  yotiq  o’qqa  parallel 
emas,  balki  o’sib  boruvchi  ko’rinishda  namoyon  bo’lmoqda.  Bu  esa,  avtonom 
investitsiyalardan  farqli  o’laroq,  hosilaviy  investitsiyalarning  milliy  daromad 
hajmiga bog’liqligini ko’rsatadi. 
CHizmadan  ko’rinadiki,  iqtisodiyotdagi  jamg’arma  hajmi  S  dan  S
1
  ga  qadar 
o’smoqda. Natijada jamg’armaning investitsiya bilan muvozanat nuqtasi ye dan ye
1
 
ga  ko’chdi.  Biroq,  bu  o’sish  ye  nuqtadagi  milliy  daromad  hajmi  0N  ning  ye
1
 
nuqtadagi 0N
1 
hajmiga qadar qisqarishiga olib keldi. Tegishli ravishda investitsiya 
hajmi  ham  EN  darajadan  E
1
N
1
  darajaga  qadar  qisqardi.  ye
1
E
0
E  nuqtalarini 
tutashtirish  natijasida  hosil  bo’luvchi  uchburchak  yuzasi  jamg’arma  hajmining 
o’sishi  natijasida  investitsiya  imkoniyatlarining  qisqarishini,  yeE
0
  kesma  esa 
investitsiyalarning 
qisqarishini 
ko’rsatadi. 
Aynan 
shu 
holat, 
ya’ni 
jamg’armalarning  o’sishi  natijasida  investitsiyalarning  qisqarishi  «tejamkorlik 
paradoksi» mohiyatini namoyon etadi. 
 
Iqtisodiy  muvozanatlik  darajasini  aniqlashda  yuqoridagi  usullardan  tashqari 
balans usulidan va xarajat va natijalarni taqqoslash usulidan ham foydalaniladi. 
Balans  usulida  tarmoqlararo  balans,  moddiy,  moliyaviy  va  ishchi  kuchi 
balanslaridan foydalanilib iqtisodiyotdagi muvozanatlik darajasiga baho beriladi. 
«Xarajat  va  natija»larni  taqqoslash  usulida  ishlab  chiqarishga  qilingan 
iqtisodiy  resurs  xarajatlari  miqdori  bilan  olingan  mahsulot  hajmini  taqqoslash 
orqali muvozanat darajasi tahlil qilinadi.