Buxgalteriya va kasbiy faoliyat asoslari

 

Kapitalni  hisobga  oluvchi  schyotlar  – 

bu  guruhga  kiruvchi  schyotlar 

mulkdorlarning  korxona  faoliyatiga  jalb  qilingan  mablag‘larini  va  ularning 

о‘zgarishlarini  hisobga  olish  uchun  belgilangan.  Kapitalni  hisobga  oluvchi 

schyotlarga quyidagi schyotlar kiradi. “Ustav kapitalini hisobga oluvchi schyotlar”, 

“Qо‘shilgan  kapitalni  hisobga  oluvchi  schyotlar”,  “Rezerv  kapitalini  hisobga 

oluvchi schyotlar”, “Sotib olingan о‘zining aksiyalarini hisobga oluvchi schyotlar”.

 

Daromad  va  sarflarini  hisobga  oluvchi  schyotlar  –

  bu  guruhga  korxona 

kapitali  miqdorini  о‘zgartiradigan  schyotlar  kiradi.  Ma’lumki  korxona  kapitali 

daromadlar va sarflar bilan bog‘liq bо‘ladi. Madomiki shunday ekan, korxonaning 

moliya-xо‘jalik faoliyatidagi daromadlar sarflardan kо‘p bо‘lsa foyda, agar sarflar 

daromaddan kо‘p bо‘lsa zarar olinadi. Har bir korxonaning yakuniy maqsadi foyda 

olish  bо‘lib  hisoblanadi.  Shunga  muvofiq  korxona  buxgalteriyasi  rahbariyatni  bu 

maqsadga  erishish  uchun  zarur  bо‘lgan  ma’lumotlar  bilan  ta’minlashi  zarur.  Har 

bir daromad va sarflar bо‘yicha schyotlarning mavjudligi bu vazifani bajarishning 

asosiy sharti bо‘lib hisoblanadi. Bu schyotlarga quyidagi schyotlar kiradi: “Asosiy 

faoliyatdan  (operatsion)  daromadlarni  hisobga  oluvchi  schyotlar”,  “Sotilgan 

mashulotlarni  (ishlar,  xizmatlar)  tannarxini  hisobga  oluvchi  schyotlar”,  “Asosiy 

vositalar va bо‘lak aktivlarni sotishni va boshqa chiqib ketishlarini hisobga oluvchi 

schyotlar”,  “Asosiy  faoliyatdan  boshqa  daromadlarni  hisobga  oluvchi  schyotlar”, 

“Davr xarajatlarini hisobga oluvchi schyotlar”, “Sotish bо‘yicha sarflarni hisobga 

oluvchi schyotlar”, “Boshqaruv sarflarini hisobga oluvchi schyotlar”, “Boshqa har 

xil  operatsion  sarflarni  hisobga  oluvchi  schyotlar”,  “Kelgusida  soliqqa  tortish 

---

295 

 

 

bozasidan  chiqarib  tashlanadigan  hisobot  davri  sarflarini  hisobga  oluvchi 

schyotlar”,  “Xizmat  kо‘rsatuvchi  xо‘jalikni  hisobga  oluvchi  schyotlar”, 

“Moliyaviy  faoliyatdan  daromadlarni  hisobga  oluvchi  schyotlar”,  “Moliyaviy 

faoliyat  bо‘yicha  sarflarni  hisobga  oluvchi  schyotlar”,  “Favqulotda  foydalarni 

(zararlarni)  hisobga  oluvchi  schyotlar”,  “Soliq  tо‘lovlari  va  yig‘imlar  uchun 

foydani  ishlatishni  hisobga  oluvchi  schyotlar”,  “Yakuniy  moliyaviy  natijalarni 

hisobga oluvchi schyotlar”.