Buxgalteriya va kasbiy faoliyat asoslari

 

Aktivlar hisobga olinadigan schyotlar. 

Bu schyotlar turli xil qiymatliklarni 

kо‘payishini  yoki  kamayishini  kо‘rsatadi.  Eng  kо‘p  foydalaniladigan  aktivlar 

hisobga olinadigan schyotlarga quyidagi schyotlar kiradi:  

“Asosiy  vositalarni  hisobga  oluvchi  schyotlar”  –  bu  guruhga  kiruvchi 

schyotlar  korxonaning  asosiy  faoliyatida  foydalaniladigan  asosiy  vositalarni 

harakatini qayd qilish uchun xizmat qiladi. Schyotlar rejasida asosiy vositalarning 

alohida turlari yoki bir xil guruhlari uchun alohida schyotlar belgilangan. Masalan: 

“Yer”,  “Binolar,  inshoatlar  va  uzatuvchi  qurilmalar”,  “Mashina  va  jihozlar”, 

“Mebel va ofis jihozlari”, “Kompyuter jihozlari va hisoblash texnikasi”, “Transport 

vositalari”, “Kо‘p yillik bog‘lar” va boshqalar. 

---

293 

 

 

“Lizing shartnomasi bо‘yicha moliyalashtirishdan olingan asosiy vositalar” - 

bu guruhga kiruvchi schyotlar ijarachi korxonada ishlatiladi va lizing shartnomasi 

bо‘yicha  uzoq  muddatli  ijaraga  olingan  asosiy  vositalar  harakati  tо‘g‘risidagi 

axborotlarni qayd qilish uchun xizmat qiladi. 

“Nomoddiy  aktivlar  hisobga  olinadigan  schyotlar”  -  bu  guruhga  kiruvchi 

schyotlar  korxonaning  asosiy  faoliyatida  foydalaniladigan  nomoddiy  aktivlarni 

harakatini qayd qilish uchun xizmat qiladi. Odatda har bir turdagi nomoddiy aktiv 

uchun  alohida  schyot  ochiladi,  misol  “Patentlar,  ruxsatnomalar  va  nou-xau”, 

“Dastur  ta’minotlari”,  “Mualliflik  huquqi”,  “Yerdan  va  tabiiy  resurslardan 

foydalanish huquqi” va boshqalar. 

“Materiallarni  hisobga  oluvchi  schyotlar”  -  bu  guruhga  kiruvchi  schyotlar 

korxonaning asosiy faoliyatida foydalaniladigan xom-ashyo zahiralari, materiallar, 

sotib  olingan  yarim  tayyor  mashulotlar  va  butlovchi  buyumlar,  yoqilg‘i,  idishlar, 

ehtiyot qismlar va boshqa shu kabi  qiymatliklar va ularning  harakati tо‘g‘risidagi 

ma’lumotlarni hisobga olish uchun xizmat qiladi. Har bir turdagi moddiy qiymatlik 

uchun alohida schyot ochiladi, misol “Xom ashyo va materiallar”, “Sotib olingan 

yarim tayyor mashulotlar va butlovchi buyumlar”, “Yoqilg‘i”, “Idishlar”, “Ehtiyot 

qismlar” va boshqalar. 

“Kassa”  –  korxona  kassasidagi  naqd  pullar  va  unga  tenglashtirilgan 

mablag‘larni  harakatini  qayd  qilish  uchun  ishlatiladi.  Bu  mablag‘larga  tangalar, 

valyutalar, cheklar, markalar va shu kabilar kiradi. 

“Olinadigan schyotlar” – yuklab jо‘natilgan va kо‘rsatilgan xizmatlar uchun 

kelgusida qilinadigan tо‘lovlarni hisobga olish uchun ishlatiladi. 

“Tayyor  mashulotlarni  hisobga  oluvchi  schyotlar”-  tayyor  mashulotlar  va 

ularning harakatini hisobga olish uchun ishlatiladi. 

“Tovarlarni  hisobga  oluvchi  schyotlar”-  tovar-moddiy  qiymatliklar  va 

ularning harakatini hisobga olish uchun ishlatiladi