Buxgalteriya lit

2-§. Schotlarni tuzilishi va tayinlanishiga qarab
turkumlash
Buxgalteriya hisobi schotlarida ko‘rsatiladigan xo‘ja-
lik muomalalarida bevosita mahsulot ishlab chiqarish, so-
tish  bilan  bog‘liq  hisob-kitoblar  ko‘rsatiladi.  Bu  hisob-
kitoblarning o‘ziga xos xususiyati shundaki, ayrim amalga
oshirilgan  muomalalar  summasi  bevosita  mahsulot
tannarxiga to‘g‘ridan to‘g‘ri o‘tkazilsa, ayrimlari tegishli
taqsimlash  yo‘li  bilan  o‘tkaziladi.  Mahsulot  tannarxiga
tegishli  taqsimlash  yo‘li  bilan  o‘tkaziladigan  xarajatlar
alohida schotlarda yig‘ilib boradi.
Buxgalteriya hisobi schotlarining tuzilishi va tayinlanishi
bo‘yicha  turkumlashdan  asosiy  maqsad,  schotlarda  aks

---

104
ettirilgan xo‘jalik muomalalarini tartibga solish, xarajatlarini
o‘rganish va tejab olish imkoniyatlarini aniqlashdir.
Buxgalteriya hisobi schotlarining joylanishi va tuzilishiga
qarab turkumlashdan asosiy maqsad, qaysi schotda nimalar
hisobga  olinadi,  mahsulot  tannarxi  qanday  aniqlanadi,
xarajatlar  qaysi  schotlarda  yig‘iladi,  tannarxga  o‘tkazish
tartibi qanday, degan savolga javob olishdir.  Buxgalteriya
hisobi  schotlarini  tayinlanishi  va  tuzilishiga  qarab  tur-
kumlashga ko‘ra schotlar quyidagilarga bo‘linadi:
1. Asosiy schotlar.
2. Тartibga soluvchi schotlar.
3. Yig‘ilib taqsimlovchi schotlar.
4. Kalkulatsiya schotlari.
5. Тaqqoslovchi schotlar.
6. Balansdan tashqaridagi schotlar.
 Schot turkumlarining yuqoridagi ko‘rsatilgan tartibi
professor M. Ostonaqulov  tomonidan yozilgan darslikda
ham o‘z ifodasini topgan.