Buxgalteriya hisobi va operatsion texnika

talab qilinguncha saqlanadigan (muddatsiz) depozit hisobvaraqlari; 
 
jamg„arma depozit hisobvaraqlari; 
 
muddatli depozit hisobvaraqlari; 
                                                           
4
Karimov  I.A.  Аsosiy  vаzifamiz  –  vаtаnimiz  tаrаqqiyoti  vа  хаlqimiz  fаrоvоnligini  yanаdа 
yuksаltirishdir. – Т.: O„zbekiston. 2010-yil. 

---

 
69 
 
depozitlarning  boshqa  turlari  (akkreditivlar  bo„yicha,  mud-
datsiz, foizsiz depozitlar) bo„yicha hisobvaraqlar; 
 
ssuda hisobvaraqlari. 
 
Yuqorida sanab o„tilgan barcha hisobvaraqlarni ochish uchun bank 
va mijoz o„rtasida bank hisobvarag„i shartnomasi tuziladi. Shartnomada 
shartnoma  nomeri,  uni  tuzish  sanasi,  mazmuni,  tomonlarning  huquq  va 
majburiyatlari,  bank  tomonidan  ko„rsatilayotgan  xizmatlar  uchun  to„la-
nishi lozim bo„lgan haq miqdori va uni to„lash usuli, shartnoma muddati, 
uni  bekor  qilish  yoki  o„zgartirish  tartibi,  tomonlarning  javob-garligi  va 
boshqa qo„shimcha shartlar ko„rsatiladi. Shuningdek, shartnomada bank 
va mijozning manzilgohi hamda rekvizitlari ko„rsatilishi lozim.  
Talab  qilinguncha  saqlanadigan  depozit  hisobvaraqlari  mulkchilik 
shaklidan  qat‟iy  nazar,  jismoniy  va  yuridik  shaxslarga  ochiladi.  Xusu-
san,  qishloq  xo„jaligi  korxonalari  va  savdo  tashkilotlarining  o„z  mab-
lag„larini  saqlash  va  joriy  operatsiyalarni  bajarishi  uchun  mo„ljallangan 
maxsus hisobvaraqlari ham shular jumlasidandir.  
Budjet muassasalariga respublika va mahalliy budjet hisobidan ajrati-
ladigan mablag„larni keltirish hamda shu mablag„lardan foydalanish uchun 
ularga talab qilib olinguncha saqlanadigan depozit hisobvaraqlari ochiladi. 
Ilgari xo„jalik hisobida turuvchi korxonalarga ochiladigan hisobva-
raqlar hisob-kitob hisobvarag„i deyilar edi. Bank tizimi faoliyatining ja-
hon standartlariga o„tkazilishi  munosabati bilan juda ko„plab o„zgarish-
lar kiritildi. Masalan, korxona va tashkilotlarning operatsiyalari o„tkazi-
ladigan  hisob-kitob  hisobvaraqlari  “talab  qilinguncha  saqlanadigan  de-
pozit”  hisobvaraqlari  deb  nomlandi.  Bu  hisobvaraqlarni  nomerlash  tar-
tibi ham o„zgardi. Mijozlar hisob-kitob va kassa xizmatlaridan foydala-
nish  uchun  banklarni  mustaqil  ravishda  tanlaydilar.  Har  bir  mijozga 
milliy va xorijiy valutada talab qilinguncha saqlanadigan asosiy depozit 
hisobvaraq faqat bitta bankda ochiladi. Agar korxona chet el investitsiya-
lari ishtirokida O„zbekiston Respublikasida tashkil etilgan bo„lsa, ular o„z 
xoxishlariga ko„ra bitta yoki turli banklarda hisobvaraq ochishlari mumkin. 
Mijozlarga  zarurat  bo„lgan  taqdirda,  bir  yo„la  bir  necha  bankda 
milliy valutada mablag„larni hisobga olib borish uchun talab qilinguncha 
saqlanadigan ikkilamchi depozit hisobvarag„ini ochish mumkin. Ish haqi va 
unga  tenglashtirilgan  barcha  to„lovlar  asosiy  depozit  hisobvaraqlari  or-
qali  to„lanishi  shart.  Ikkilamchi  hisobvaraqlardagi  mablag„lar  keyinchalik 
talab qilinguncha saqlanadigan asosiy depozit hisobvarag„iga o„tkaziladi.  

---

 
70 
Aniq  maqsadlarga  foydalanish  uchun  respublika  va  mahalliy 
budjetlar hisobidan mablag„ oladigan har bir xo„jalik yurituvchi subyekt-
ga  alohida  maqsadlar  uchun  talab  qilinguncha  saqlanadigan  depozit 
hisobvaraqlar  ochiladi.  Aniq  maqsadlar  uchun  budjetdan  berilgan  mab-
lag„larning boshqa depozitlarga qo„yilishi taqiqlanadi.  
Ochilgan hisobvaraq bo„yicha bajariladigan operatsiya turlari kor-
xona Nizomida ko„zda tutilgan faoliyat turiga mos kelishi lozim.